Ruszyła tarcza finansowa PFR

Subwencje finansowe od PFR i ich maksymalna wysokość, a inne mechanizmy wsparcia

Subwencje finansowe udzielane przez PFR dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców w ramach tzw. „tarczy finansowej” są jednymi z najatrakcyjniejszych mechanizmów wsparcia oferowanych przedsiębiorcom zmagającym się ze skutkami COVID-19. Co do zasady wsparcie udzielone przez PFR przedsiębiorca możne łączyć z innymi instrumentami finansowymi przewidzianymi w związku z COVID-19, w szczególności tymi, które nie stanowią pomocy publicznej jak np. świadczenie postojowe. W przypadku jednak, gdy subwencja łączona jest z innym rodzajem wsparcia, które to stanowi pomoc publiczną mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce w postaci subwencji i ulg w płatnościach, łączny limit pomocy uzyskanej z różnych źródeł przez mikro, małych lub średnich przedsiębiorców nie może przekroczyć 800.000,00 EUR (w przypadku sektora rybołówstwa i akwakultury i produkcji podstawowych produktów rolnych limity te są inne). PFR wskazuje, że maksymalna kwota subwencji zwrotnej dla małych i średnich przedsiębiorstw obliczana jest jako % wartości przychodów ze sprzedaży przedsiębiorcy za rok obrotowy 2019. Mając na względzie średnie przychody w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw szacowana średnia wysokość wsparcia finansowego dla jednego przedsiębiorstwa wyniesie około 1,9 mln zł oraz maksymalnie do 3,5 mln zł.

Pomimo wyżej wskazanego podmiotowego i kwotowego ograniczenia pomocy w pierwszych dniach działania programu finansowego PFR wniosek o subwencję złożyło już kilkanaście tysięcy przedsiębiorców. Wielu przedsiębiorców nie jest jednak w stanie uniknąć odrzucenia wniosku. Jakie błędy najczęściej popełniają przedsiębiorcy i jakie kwestie są dla nich problematyczne?

Jednoosobowa działalność gospodarcza, a możliwość złożenia wniosku

Po pierwsze, nieraz wnioski składają przedsiębiorcy, którzy nie są uprawnieni do uzyskania subwencji. Mianowicie o wsparcie ubiegają się osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, które nie zatrudniają żadnego pracownika. Warunkiem koniecznym uzyskania subwencji z PFR jest jednakże – cały czas – zatrudnienie co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę.

Trudności we wskazaniu właściwej liczby zatrudnionych

Jeśli chodzi natomiast o sam wniosek jedną z najbardziej problematycznych kwestii podczas jego składania jest ustalanie stanu zatrudnienia. W trakcie wypełniania formularza wielkość zatrudnienia należy bowiem obliczyć dwukrotnie: raz w trakcie ustalania statusu mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy, a drugi raz w momencie wyliczania subwencji i określania warunków jej umorzenia. Co istotne, za każdym razem robi się to inaczej. O ile dla potrzeb ustalania stanu zatrudnienia w celu określenia statusu przedsiębiorcy bierze się pod uwagę tylko pracowników zatrudnionych na umowę o pracę i nie uwzględnia się pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich i wychowawczych, o tyle przy ustalaniu wartości subwencji i warunków jej umorzenia za pracowników uznaje się także osoby współpracujące z przedsiębiorcą niezależnie od formy prawnej (w szczególności na podstawie umów cywilnoprawnych tj. np. umowa zlecenia), które były zgłoszone przez przedsiębiorcę do ubezpieczeń społecznych. Dodatkowo uwzględnieniu w takiej sytuacji podlegają osoby przebywające na urlopach macierzyńskich, ojcowskich, wychowawczych i zwolnieniach lekarskich. Ponadto, pojawiały się wątpliwości, w jaki sposób sumować liczbę osób zatrudnionych – czy dodawać etaty i ich ułamkowe części, czy może sumować liczbę osób. W tej chwili już wiadomo, że sumować należy etaty, a w przypadku osób współpracujących z przedsiębiorcą zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych niezatrudnionych na podstawie umowy o pracę każda osoba liczona jest jak jeden etat.

Pierwszy miesiąc, w którym można wykazywać spadek obrotów

Nie każdy przedsiębiorca ma również świadomość, że wielkość spadku przychodów ze sprzedaży należy ustalać dla dowolnego miesiąca po 1 lutego 2020 r. Pierwszym miesiącem po 1 lutego 2020 r. jest natomiast marzec 2020 r., dlatego luty 2020 r. nie może być wskazany jako miesiąc spadku obrotów gospodarczych.

Data rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej

Kolejną niejasnością formularza jest rubryka, w której należy wskazać datę prowadzenia działalności gospodarczej. Wielu przedsiębiorców wpisuje do formularza datę powstania podmiotu lub wpisu do KRS lub CEiDG, co jest błędem i skutkuje odrzuceniem wniosku. Co prawda PFR wyjaśniło już, że chodzi nie o datę wpisu do rejestru, ale o faktyczną datę rozpoczęcia prowadzenia działalności, jednak wytłumaczenie to w dalszym ciągu nie jest wystarczająco precyzyjne. Zdaje się jednak, że prawidłową datą, którą należy wpisać w formularzu jest data złożenia pierwszej deklaracji podatkowej.

Automatyczna weryfikacja wniosków w oparciu o dane z rejestrów publicznych

Następnym problemem jest sam sposób weryfikacji wniosków – nie analizuje ich pracownik banku czy urzędnik, ale algorytm, który porównuje wpisane przez przedsiębiorcę dane z informacjami z rejestrów publicznych prowadzonych m.in. przez ZUS lub Krajową Administrację Skarbową. W tym stanie rzeczy po pierwsze wnioski odrzucane są automatycznie w sytuacji, gdy nie zostały jeszcze zaciągnięte z odpowiednich rejestrów publicznych dane stanowiące punkt odniesienia przy ustalaniu ich prawidłowości. Po drugie okazało się, że wnioski podlegają odrzuceniu z tak błahych powodów jak np. brak wpisania zer po przecinku, gdy dana kwota wyrażona jest w pełnych złotych. Przy wypełnianiu formularza trzeba więc zachować szczególną ostrożność i precyzję, a przed przystąpieniem do jego złożenia należy wysłać deklarację VAT za miesiąc, dla którego wykazuje spadek obrotów oraz poczekać, aż Urząd Skarbowy ją przetworzy. PFR wskazuje, że od skutecznego złożenia deklaracji VAT-7 we właściwym US powinny minąć co najmniej 4 dni kalendarzowe, a w przypadku rozliczenia kwartalnego, co najmniej 7 dni od złożenia JPK_VAT. Istotnym jest również, aby ZUS oraz Krajowa Administracja nie tyle w ogóle dysponowały danymi przedsiębiorcy, ale aby te dany były prawidłowe – wszelkie nieścisłości stanowić będą bowiem podstawę odrzucenia wniosku o subwencję.

Odwołanie czy kolejny wniosek?

Niejasna dla przedsiębiorców jest wreszcie również procedura odwoławcza w przypadku, gdy wniosek nie zostanie pozytywnie rozpoznany. Wyjaśnić należy więc, że jeśli wniosek będzie zawierał błędy lub jeśli PFR wyda decyzję negatywną – w ogóle nie przyzna subwencji – przedsiębiorca będzie mógł ponownie złożyć wniosek. Procedura odwoławcza dotyczy z kolei tych przedsiębiorców, którym przyznano subwencję, ale w kwocie niżej niż ta, o którą się ubiegali. Odwołanie należy złożyć w terminie 2 miesięcy od zawarcia umowy subwencji finansowej w tym samym banku, w którym złożono pierwotny wniosek. Trzeba pamiętać również, że przedsiębiorca może ubiegać się wówczas o przyznanie subwencji w wysokości maksymalnej stanowiącej równowartość różnicy pomiędzy kwotą, o którą przedsiębiorca wnioskował a kwotą przyznaną. Odwołanie nie przysługuje od decyzji PFR odmawiającej przyznania subwencji w całości – w takim przypadku, jak wskazano wyżej, należy ponownie złożyć wniosek.

Na co zwrócić jeszcze uwagę?

Powyższe kwestie nie wyczerpują jednak listy problematycznych zagadnień. Przykładowo należy wskazać, że:

• przy ustalaniu stanu zatrudnienia na potrzeby ustalenia statusu mikro-, małego- lub średniego przedsiębiorcy do sumy zatrudnionych nie wlicza się właściciela;
• kryterium skali zatrudnienia oraz skali finansowej odnosi się do przedsiębiorcy, z uwzględnieniem spółek zależnych;
• dane przedsiębiorstw, które podlegają sumowaniu, należy ustalać na podstawie ksiąg rachunkowych lub danych pochodzących ze skonsolidowanego sprawozdania finansowego – u podatników zwolnionych z VAT, którzy nie prowadzą ksiąg rachunkowych wydaje się, że oświadczenia przygotowywane mogą być w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów;
• liczbę zatrudnionych (w tym osób współpracujących), która ma znaczenie dla maksymalnej kwoty subwencji, ustala się na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o udzielenie subwencji finansowej, lecz tak określona liczba zatrudnionych (w tym osób współpracujących) nie może być wyższa niż zatrudnienie (i) na dzień 31 grudnia 2019 r. albo (ii) na koniec miesiąca odpowiadającego nazwie miesiąca złożenia wniosku w roku poprzednim (według swobodnego wyboru przedsiębiorcy);
• przez utrzymanie zatrudnienia rozumie się nie utrzymanie tych samych pracowników, ale utrzymanie średniego zatrudnienia w okresie 12 miesięcy licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu przyznania subwencji finansowej;
• przez rezydencję podatkową należy rozumieć posiadanie statusu rezydenta dla celów podatkowych zgodnie z prawem właściwym dla co najmniej jednego państwa EOG;
• rezydencję podatkową na terenie Polski ma: i) osoba fizyczna, która posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych bądź przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym, ii) podatnik podatku dochodowego od osób prawnych, który posiada siedzibę lub faktycznego zarząd na terytorium Polski;
• subwencje PFR można też łączyć z pomocą de minimis, a wartość dotychczas udzielonej pomocy de minimis nie ma wpływu na możliwą do otrzymania wysokość subwencji z PFR;
• nie może ubiegać się o subwencję osoba, która zalega z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenie społeczne. Wydaje się, że z płatnościami zalega tylko ten przedsiębiorca, u którego zaległość odnotowano jednocześnie na dzień 31 grudnia 2019 r. i na dzień składania wniosku. Zaległość, która nie przekracza kwoty 8,70 zł nie stanowi przeszkody do złożenia wniosku. Według aktualnego stanowiska PFR za zaległość nie uważa się również sytuacji, gdy płatność została odroczona lub rozłożona na raty;
• w przypadku ujemnych przychodów ze sprzedaży należy przyjąć, że wnioskodawca w formularzu powinien wskazać wartość „0”.

Autorami publikacji są: radca prawny Dariusz Kulgawczuk oraz aplikant adwokacki Aleksandra Ługowska.