Nowy mechanizm naliczania odsetek już obowiązuje

Z dniem 1 stycznia 2016 r. zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące sposobu naliczania i wysokości odsetek. Wprowadzone zmiany są wynikiem dokonanej w dniu 9 października 2015 r. nowelizacji ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która stanowi uzupełnienie wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w transakcjach handlowych.

Znowelizowane przepisy ujednolicają i upraszczają mechanizm naliczania odsetek w obrocie cywilnoprawnym. System obliczania aktualnej wartości wszystkich rodzajów odsetek występujących w obrocie cywilnoprawnym sprowadza się obecnie do zsumowania wartości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (która jest stopą podstawową NBP) oraz określonej wysokości punktów procentowych. Na dzień publikacji tego wpisu wysokość stopy referencyjnej NBP stanowi 1,5 %.

Aktualny mechanizm obliczania odsetek obrazuje poniższa tabela:

Nowelizacja wprowadziła także zmianę w zakresie wysokości odsetek maksymalnych. Obecnie, odsetki maksymalne nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej dwukrotność wysokości, odpowiednio – odsetek ustawowych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie.

Trzeba również zwrócić uwagę, iż wysokość stopy referencyjnej NBP, która jest podstawą określenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych będzie ustalana dwa razy w roku, tj. 1 stycznia – w odniesieniu do odsetek należnych za okres obejmujący pierwszą połowę roku (1 stycznia – 30 czerwca) oraz 1 lipca – w odniesieniu do odsetek należnych za drugą połowę roku (1 lipca – 31 grudnia).

Na zakończenie należy wskazać, iż kwestie intertemporalne rozstrzyga art. 56 ustawy nowelizującej, zgodnie z którym: „Do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe”. Oznacza to, że dla należności, które stały się wymagalne jeszcze przed nowelizacją, przy naliczaniu odsetek ustawowych do dnia 31 grudnia 2015 r. trzeba stosować stare reguły, natomiast odsetki liczone za każdy kolejny dzień począwszy od dnia 1 stycznia 2016 r. należy wyliczać zgodnie z nowym mechanizmem.

Podsumowując, warto podkreślić, iż przyjęta nowelizacja z jednej strony wprowadza jednakową i stałą podstawę oraz sposób naliczania odsetek w obrocie cywilnoprawnym, z drugiej zaś zapobiega ustalaniom odsetek na poziomie niższym, niż wynikający z przepisów dyrektywy. Pozwala nadto zagwarantować, iż wysokość odsetek będzie nadążać za zmianami stóp procentowych. Powyższa zmiana niewątpliwie przyczyni się do stabilizacji i bezpieczeństwa obrotu cywilnoprawnego.