W obliczu narastających problemów gospodarczych związanych z wybuchem pandemii COVID-19, Ustawodawca zdecydował się wprowadzić nową formę restrukturyzacji – uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne, które stanowi hybrydę mechanizmów z postępowania o zatwierdzenie układu oraz postępowania sanacyjnego. Instytucja ta została ograniczona czasowo (możliwość jej zainicjowania jedynie do końca czerwca 2021 r.), jednakże niegasnące zainteresowanie tą formą restrukturyzacji spowodowało, że trwają prace legislacyjne mające na celu wprowadzenie założeń uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego do przepisów Prawa restrukturyzacyjnego na stałe.
Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne hitem 2020 r.
Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne wprowadzono przepisami Ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID19, przy czym zaczęły one obowiązywać od lipca 2020 r. Pomimo, iż ta forma restrukturyzacji została wprowadzona w połowie 2020 r., to i tak zgodnie z przeprowadzonymi analizami był to najczęściej wybierany sposób na ratowanie przedsiębiorstw w 2020 r. Wskazuje się bowiem, że uproszczone postępowania restrukturyzacyjne stanowiły 50,5% wszystkich restrukturyzacji w całym 2020 r. W samym jedynie grudniu 2020 r. otwarto 120 takich postępowań (co stanowiło przeszło 95% wszystkich otwartych restrukturyzacji w grudniu). Postępowania te są również całkiem skuteczne – dla przykładu można podać, iż w 62 % uproszczonych postępowań restrukturyzacyjnych z lipca i sierpnia 2020 r. udało się zawrzeć układ[1].
Dalsze losy uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego
Jak wspomniano wyżej, uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne zostało ograniczone czasowo, w zakresie momentu jego zainicjowania, tj. do dnia 30.06.2021 r. Wiele zalet tego postępowania spowodowało jego znaczną popularność, co nie umknęło również uwadze Ustawodawcy. Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz niektórych innych ustaw, przepisy dotyczącego uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego zostaną wprowadzone na stałe do ustawy Prawo restrukturyzacyjne i zmodyfikują obecnie obowiązujące przepisy o postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Główne założenia projektowanych przepisów
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem na naszym blogu, w którym opisywaliśmy obecnie obowiązujące przepisy o uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Część planowanych zmian w Prawie restrukturyzacyjnym ma zostać wprowadzona w formie znanej obecnie z przepisów o uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym, niemniej ponad półroczna praktyka tych postępowań objawiła się wprowadzeniem kilku modyfikacji.
- Rozpoczęcie postępowania: Postępowanie inicjowane będzie przy pomocy obwieszczenia dokonywanego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych[2] (obecnie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) przez nadzorcę układu – a nie tak jak obecnie przez samego dłużnika. Przed dokonaniem obwieszczenia dłużnik będzie zobowiązany do zawarcia umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, który będzie pełnił w postępowaniu funkcję nadzorcy układu. W przeciwieństwie do obecnych regulacji w zakresie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, obwieszczenie będzie mogło nastąpić po sporządzeniu spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego, bez konieczności przygotowania propozycji układowych.
- Przeciwwskazania do otwarcia postępowania: Inicjacja postępowania nie będzie dopuszczalna, jeżeli w ciągu ostatnich dziesięciu lat dłużnik prowadził postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, albo jeżeli w ciągu ostatnich dziesięciu lat umorzono postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone wobec dłużnika, za wyjątkiem sytuacji, gdy umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego nastąpiło za zgodą rady wierzycieli.
- Odmowa dokonania obwieszczenia, skarga do sądu: Nadzorca układu będzie mógł odmówić dokonania obwieszczenia, przy czym swoją decyzję będzie zobowiązany uzasadnić. Na odmowę dokonania obwieszczenia dłużnikowi przysługiwać ma skarga do sądu.
- Uchylenie skutków obwieszczenia: Obwieszczenie, podobnie jak w obecnym stanie prawnym, będzie mogło zostać zakwestionowane przeze wierzyciela, dłużnika i nadzorcę układu. Podmioty te będą mogły wnioskować do sądu o uchylenie skutków dokonania obwieszczenia, jeżeli prowadzą one do pokrzywdzenia wierzycieli lub gdy ujawnione zostaną okoliczności wyłączające możliwość otwarcia postępowania. Nowością natomiast będzie możliwość złożenia zażalenia na postanowienie o uchyleniu skutków obwieszczenia.
- Czas trwania postępowania: Wniosek o zatwierdzenie układu będzie musiał zostać złożony do sądu w terminie 4 miesięcy od dnia zamieszczenia obwieszczenia, pod rygorem wygaśnięcia skutków obwieszczenia z mocy prawa.
- Głosowanie przez wierzycieli nad układem: Planowane przepisy mają na stałe wprowadzić zbieranie głosów wierzycieli za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, w którym to systemie nadzorca układu będzie zamieszczał kartę do głosowania, bez konieczności zwoływania zgromadzenia wierzycieli. Nadzorca układu będzie mógł również zwołać zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem, w tym przypadku głosowanie również ma odbywać się domyślnie za pośrednictwem ww. systemu teleinformatycznego.
- Ochrona majątku dłużnika: Skutki obwieszczenia o otwarciu postępowania będą niezwykle doniosłe – dłużnik zyska ochronę podobną do tej z postępowania sanacyjnego (odpowiednie stosowanie m.in. art. 256 i 312 Prawa restrukturyzacyjnego), przy czym dłużnik zachowa prawo do dokonywania czynności zwykłego zarządu. Zawieszeniu ulegnie prowadzona przed otwarciem postępowania egzekucja i niedopuszczalne będzie skierowanie do majątku dłużnika nowej egzekucji, czy wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia. Zabronione będzie również wypowiedzenie dłużnikowi umowy najmu, dzierżawy lokalu lub nieruchomości w której prowadzona jest działalność, bez zgody rady wierzycieli czy sędziego-komisarza. Powyższe będzie również stosowane np. do umów kredytu, leasingu i innych umów o podstawowym znaczeniu dla dłużnika. Dodatkowo, w porównaniu do obecnych przepisów nadzorca układu zyska nowe narzędzie – będzie sporządzał listę umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa, które również będą podlegały ochronie, przy czym takie zestawienie nadzorca będzie zobowiązany przedłożyć do akt sprawy w terminie 21 dni od otwarcia postępowania.
- Objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych: Co do zasady wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo na majątku dłużnika nie są objęci układem, chyba, że wyrażą zgodę na objęcie układem. Nowelizacja przepisów przewiduje również, iż we wszystkich postępowaniach restrukturyzacyjnych wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo będą objęci układem z mocy prawa nawet bez ich zgody, jeżeli dłużnik przedstawi takiemu wierzycielowi propozycje układowe przewidujące: (i) pełne zaspokojenie takiej wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącą podstawą zabezpieczenia, nawet gdy umowa taka wygasła lub została skutecznie rozwiązana, (ii) zaspokojenie w stopniu nie niższym od tego, jakiego wierzyciel może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia. Powyższe będzie miało zastosowanie również do wierzytelności zabezpieczonych przeniesieniem na wierzyciela własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa.
Planowane wprowadzenie rozwiązań uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego do przepisów Prawa restrukturyzacyjnego należy ocenić pozytywnie. Przy odpowiednim zaangażowaniu dłużnika i nadzorcy układu regulacje te mogą stanowić skuteczne remedium na problemy przedsiębiorstwa, bez konieczności prowadzenia długotrwałego postępowania sądowego, przy dużo niższych kosztach. Jednocześnie dłużnik będzie miał możliwość korzystać z głębokiej ochrony majątku przed egzekucją, czy wypowiedzeniem kluczowych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa umów.
Warto przypomnieć, iż są to projektowane zmiany, powyższe kwestie mogą ulec znacznej modyfikacji w trakcie procesu legislacyjnego. Zachęcamy do śledzenia naszego bloga, będziemy informować na bieżąco o losach omawianego projektu ustawy.
Autorem wpisu jest aplikant radcowski Łukasz Lipski, Junior Associate w Kancelarii RKKW.
[1] Informacje z Raportu Kancelarii Prawa Restrukturyzacyjnego i Upadłościowego Tatara i Współpracownicy dotyczący uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, https://tatara.com.pl/wp-content/uploads/2021/01/TATARA_ALERION_Raport_UPR_H22020.pdf; jak również z analizy firmy MGW: https://mgwccg.pl/wp-content/uploads/2021/02/Restrukturyzacja-przedsiebiorstw-w-2020-roku-Analiza-i-interpretacja-postepowan-restrukturyzacyjnych.pdf
[2] Krajowy Rejestr Zadłużonych ma rozpocząć funkcjonowanie od 1.7.2021 r. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykułach: Krajowy Rejestr Zadłużonych ruszy dopiero od lipca 2021 r. oraz Krajowy Rejestr Zadłużonych już w przyszłym roku.
