Kres wydłużaniu terminów zapłaty

Na mocy ustawy z dnia 19.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania zatorów płatniczych[1] , która w przeważającej części weszła już w życie w dniu 1.1.2020 r.,rozszerzono katalog czynów nieuczciwej konkurencji ujęty w ustawie z dnia 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji[2] (dalej jako „UZNK”).

Zostało to dokonane poprzez dodanie art. 17g ZNKU, który stanowi, że czynem nieuczciwej konkurencji jest nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi polegające w szczególności:

1. naruszeniu przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 118 i 1649);
2. rażącym odstępstwie od dobrych praktyk handlowych, które narusza zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności;
3. niedostosowaniu do harmonogramu dostawy towarów lub harmonogramu wykonania usługi;
4. nieuwzględnieniu właściwości towaru lub usługi, które są przedmiotem umowy.

Celem wprowadzenia komentowanego przepisu było umożliwienie pokrzywdzonemu wierzycielowi uzyskania ochrony prywatnoprawnej za nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczone towary lub usługi. Powyższy katalog ma charakter otwarty, co oznacza, że także inne działania związane z nieuzasadnionym wydłużaniem terminów zapłaty, mogą zostać zakwalifikowane jako naruszające przepisy UZNK. W każdym jednak przypadku, aby dane działanie stanowiło czyn nieuczciwej konkurencji, musi być sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i jednocześnie zagrażać lub naruszać interes innego przedsiębiorcy lub klienta (art. 3 ust. 1 UZNK).

Wymaga podkreślenia, że ustawa z dnia 8.3.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych[3] (dalej jako: „Ustawa o przeciwdziałaniu”), począwszy od 1.1.2020 r., precyzuje, w jaki sposób powinny być kształtowane terminy zapłaty w transakcjach handlowych. Szczególnie restrykcyjnie kwestia ta została uregulowana w relacjach asymetrycznych, tj. pomiędzy dużym a mikro, małym lub średnim przedsiębiorcą (dalej jako: „MŚP”). W pełni uzasadnione jest zatem sankcjonowanie naruszenia przepisów Ustawy o przeciwdziałaniu, tak karami o charakterze administracyjnym (tj. karami pieniężnymi nakładanymi przez Prezesa UOKiK w postępowaniu, którego przebieg został uregulowany w art. 13c – 13y Ustawy o przeciwdziałaniu), jak również odpowiedzialnością prywatnoprawną.

Wierzycielowi, wobec którego został dokonany czyn nieuczciwej konkurencji określony w art. 17g UZNK, przysługują roszczenia przewidziane w art. 18 UZNK, tj. w szczególności roszczenie o odszkodowanie i zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści, jak również roszczenie o usunięcie skutków niedozwolonych działań. Na uwagę zasługuje również możliwości wystąpienia z roszczeniem o zaniechanie, tj. o zaprzestanie stosowania nadmiernie wydłużonych terminów zapłaty, bez względu na to, czy w rzeczywistości miało to negatywne konsekwencje dla wierzyciela. Wymaga podkreślenia, że roszczenia z tytułu nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia. Zastosowanie znajduje także art. 442¹ Kodeku cywilnego.

Należy mieć nadzieję, że nowelizacja przyczyni się do szybkiego i skutecznego zapewnienia ochrony pokrzywdzonemu wierzycielowi, wobec którego zastosowano nadmiernie wydłużone terminy zapłaty. Powyższe zmiany powinny również pozytywnie wpłynąć na wyeliminowanie nadużywania swobody dużych przedsiębiorców przy zawieraniu transakcji handlowych na niekorzyść wierzyciela należącego do sektora MŚP, którego słabsza pozycja była często wykorzystywana do przyjmowania niekorzystnych warunków umów.

[1] Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649).

[2] Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2019 r. poz. 1010).

[3] Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 403).