13 października 2022 r. to ważna data dla właścicieli i piastunów organów spółek kapitałowych oraz praktyków prawa handlowego. Tego dnia wchodzi w życie nowelizacja ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Na mocy nowelizacji do KSH w szerszym zakresie wprowadzona zostanie zasada biznesowej oceny sytuacji (business judgement rule).
Dotychczas zasadę tę statuował wyłącznie art. 300125 § 2 KSH, nowelizacja zaś wprowadza analogiczną zasadę w odniesieniu do piastunów spółki z o.o. oraz spółki akcyjnej.
Nowe przepisy art. 293 § 3 KSH oraz art. 483 § 3 KSH zawierać będą domniemanie, że członkowie organu nie naruszyli obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli, postępując w sposób lojalny wobec spółki, działali w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji i opracowań merytorycznych, które powinny być uwzględnione przy podejmowaniu decyzji korporacyjnych. Przy czym ciężar dowodu w zakresie wykazania powyższych okoliczności spoczywa na pozwanym członku organu (art. 6 KC).
Zasada biznesowej oceny sytuacji stwarza członkom organów tzw. bezpieczną przystań (ang. safe harbour). Członek organu spółki kapitałowej może się mylić, o ile postępuje profesjonalnie i lojalnie wobec spółki, a proces decyzyjny został poprzedzony należytą analizą merytoryczną.
Zasada business judgement rule jest także przejawem dostrzeżenia tego, że decyzje biznesowe często są podejmowane w warunkach niepewności lub ryzyka. Dzięki podejmowaniu rozsądnego ryzyka biznesowego spółki mogą osiągać wyższe zyski, dokonywać ekspansji terytorialnej i inwestować w rozwój technologiczny. Ryzyko jest bowiem nieodłącznie wpisane w ideę rozwoju. Podejmowanie rozsądnego ryzyka biznesowego może być zatem warunkiem powodzenia danego przedsięwzięcia, a jego unikanie – przesądzić o porażce.
Ponadto, w świetle business judgement rule, działania członków organów powinny być oceniane nie retrospektywnie, przez pryzmat obecnych rezultatów, ale na moment podejmowania decyzji, uwzględniając okoliczności wówczas istniejące.
Miernik staranności i zakres zastosowania zasady biznesowej oceny sytuacji wymaga indywidualizacji w każdej sytuacji. Ustalenie wymaganej w danym przypadku staranności zależy m.in. od wielkości spółki, wagi potencjalnych skutków decyzji i okoliczności dokonywanej czynności. Wykroczenie jednak poza granice uzasadnionego ryzyka gospodarczego nie pozwala członkowi organu ekskulpować się z powołaniem na zasadę biznesowej oceny sytuacji.
***
Autorem wpisu jest radca prawny Zuzanna Łozińska, Associate w Kancelarii RKKW.
