Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego opublikowała na swojej stronie zapowiadany od dawna projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego („KPC”) oraz niektórych innych ustaw wraz z uzasadnieniem. Poniżej przedstawiamy 12 najistotniejszych – naszym zdaniem – propozycji zmian kodeksu z perspektywy pełnomocników oraz stron postępowania.
- Wydłużenie terminów do wnoszenia środków odwoławczych i odpowiedzi na pozew
Projekt nowelizacji zakłada wydłużenie szeregu terminów, w tym terminu do wniesienia apelacji oraz odpowiedzi na apelację (do miesiąca), zażalenia (do dwóch tygodni), skargi na orzeczenie referendarza sądowego (do dwóch tygodni), odpowiedzi na skargę kasacyjną (do dwóch miesięcy). Ponadto ujednolicone do miesiąca mają zostać terminy na wniesienie sprzeciwu oraz zarzutów od nakazu zapłaty doręczonego w Polsce oraz w innym państwie członkowskim UE. Do co najmniej miesiąca ma być także wydłużony termin na wniesienie odpowiedzi na pozew.
- Przywrócenie zażaleń dewolutywnych oraz powrót do składów 3‑osobowych
Zmiany obejmują zniesienie zażaleń poziomych przed sądem pierwszej instancji. Zażalenia mają na powrót być rozpoznawane przez sądy drugiej instancji. Jednocześnie niemal w całości zachowany zostanie katalog podlegających zaskarżeniu postanowień i zarządzeń. Projekt poza pewnymi wyjątkami zakłada również przywrócenie zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, w której przysługuje skarga kasacyjna. Jednocześnie w projekcie przywrócono zasadę rozpoznawania apelacji oraz zażaleń w składzie trzech sędziów.
- Wyłączenie możliwości zwrotu pozwu bez uprzedniego wezwania
Projekt zakłada uchylenie kontrowersyjnego art. 1301a KPC, zgodnie z którym przewodniczący zwracał bez wzywania do poprawienia lub uzupełnienia pismo procesowe wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika, jeśli pismu nie można było nadać biegu ze względu na niedochowanie warunków formalnych. Zgodnie z projektem przewodniczący w razie stwierdzenia braków formalnych będzie miał obowiązek wdrożenia procedury naprawczej, a więc wezwania strony do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia pisma w terminie tygodniowym, pod rygorem jego zwrotu.
- Ograniczenie formalizmu pism procesowych
Projekt Komisji Kodyfikacyjnej proponuje odstąpienie od obowiązku wyraźnego wyodrębniania we wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników pismach oświadczeń, twierdzeń oraz wniosków (w tym wniosków dowodowych), wynikającego z powszechnie krytykowanego art. 1281 KPC. Uchyleniu ma ulec również obowiązek zamieszczania przez profesjonalnych pełnomocników oświadczeń o doręczeniu odpisu składanego pisma profesjonalnemu pełnomocnikowi drugiej strony.
- Modyfikacje dotyczące pełnomocnictw procesowych
Propozycje zmian w zakresie pełnomocnictw procesowych dotyczą doprecyzowania zakresu umocowania pełnomocnika na podstawie pełnomocnictwa procesowego ogólnego oraz rozszerzenia możliwości tymczasowego dopuszczania pełnomocnika do podejmowania czynności procesowych.
- Zmiany dotyczące zarzutu potrącenia
W projekcie przewiduje się zniesienie ograniczeń przedmiotowych oraz czasowych dla skutecznego podniesienia zarzutu potrącenia. Jednocześnie projekt zakłada możliwość wydania wyroku rozstrzygającego o żądaniu pozwu z zastrzeżeniem możliwości następczego rozstrzygnięcia zarzutu potrącenia. Ponadto orzeczenie co do wierzytelności przedstawionej do potrącenia objęte ma zostać prawomocnością materialną. Co istotne, projekt postuluje wprowadzenie opłaty związanej z podniesieniem zarzutu potrącenia w wysokości połowy opłaty od pozwu, ustalanej według wysokości wierzytelności wzajemnej stanowiącej podstawę zarzutu potrącenia.
- Modyfikacja przepisów dotyczących składania zeznań przez świadków
Komisja proponuje pozostawienie możliwości składania przez świadka zeznań na piśmie, przy czym decyzja o dopuszczeniu dowodu z zeznań w takiej formie będzie należeć do sądu, który powinien wziąć pod uwagę charakter sprawy. Taki świadek będzie mógł być następczo przesłuchany na rozprawie. Postuluje się też zniesienie możliwości zgłoszenia przez stronę wiążącego sprzeciwu wobec przesłuchania świadka w trybie zdalnym.
- Zmiany w zakresie doręczania postanowień oraz sporządzania uzasadnień
Projekt wprowadza zasadę doręczania z urzędu postanowień wydanych na posiedzeniu niejawnym wraz z uzasadnieniem, gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia. Ponadto uchylone mają zostać przepisy przewidujące możliwość wskazania przez sąd zasadniczych motywów rozstrzygnięcia oraz możliwość odstąpienia od sporządzania uzasadnienia w razie uwzględnienia w całości zawartego w piśmie procesowym wniosku strony i podzielenia argumentów przywołanych na jego poparcie.
- Nowelizacja przepisów postępowania zabezpieczającego
Projekt rozszerza możliwość zaskarżenia postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia o postanowienie wydane przez sąd drugiej instancji w wyniku rozpoznania zażalenia, które podlega wykonaniu organ egzekucyjny albo polega na obciążeniu nieruchomości hipoteką przymusową, a także postanowienia sądu drugiej instancji o odmowie udzielenia zabezpieczenia. Jednocześnie nowelizacja przewiduje zniesienie możliwości wydawania przez referendarzy sądowych postanowień o zabezpieczeniu w sprawach o należność tytułem transakcji handlowej o wartości nieprzekraczającej siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych. Same przepisy o rozpoznawaniu wniosków w takich sprawach mają mieć nową systematykę. Zmienione mają być (po raz kolejny) przepisy o doręczaniu postanowień o zabezpieczeniu.
- Nowe restrykcje w przedmiotowym oraz podmiotowym przekształcaniu powództwa
Proponowane przepisy poza pewnymi wyjątkami uprawniają sąd do uznania przedmiotowej zmiany powództwa za niedopuszczalną. Jednocześnie projekt przewiduje uchylenie rozwiązań pozwalających na następcze skorygowanie powództwa wytoczonego przeciwko niewłaściwej osobie, pozostawiając to rozwiązanie wyłącznie w postępowaniu z powództwa pracownika. Dotychczas sąd na wniosek powoda lub pozwanego wzywał właściwą osobę do wzięcia udziału w sprawie.
- Modyfikacja przepisów postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych
Nowelizacja przewiduje wydłużenie do dwóch tygodni terminu na powołanie twierdzeń i dowodów po doręczeniu stronie niezastępowanej przez profesjonalnego pełnomocnika pouczeń informujących o zasadach postępowania. Ponadto do miesiąca wydłużony ma zostać termin na zgłaszanie nowych twierdzeń i dowodów w sytuacji, gdy ich powołanie stało się możliwe dopiero po upływie terminów na ich zgłoszenie lub potrzeba ich powołania wynikła później.
- Uchylenie postępowania odrębnego w sprawach z udziałem konsumentów
Komisja Kodyfikacyjna proponuje uchylenie w całości przepisów o postępowaniu odrębnym w sprawach z udziałem konsumentów, pozostawiając wyłącznie regulację określającą właściwość miejscową sądu w sprawach zainicjowanych przez konsumenta przeciwko przedsiębiorcy.
Autorami artykułu są:
Konrad Oleszczuk – Counsel, radca prawny
Karol Taradowski – Junior Associate, aplikant adwokacki
