Już blisko rok stosowaniu podlegają przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE[1], nazywanego również Aktem o usługach cyfrowych (z ang. Digital Services Act – „DSA”). DSA jest rozporządzeniem, o którym stanowi art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej[2], a więc aktem prawnym o zasięgu ogólnym, który wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowany we wszystkich Państwach Członkowskich. Oznacza to, że z chwilą jego wejścia w życie[3], DSA stało się częścią porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, bez konieczności uchwalenia stosownej ustawy celem jego implementacji.
Jednakże, DSA przewiduje pewne instytucje i mechanizmy, które powinny funkcjonować na poziomie Państw Członkowskich. Z tego względu poszczególne Państwa Członkowskie, w celu zapewnienia skuteczności regulacji, powinny przyjąć odpowiednie przepisy krajowe, których rolą jest np. dookreślenie pewnych kwestii objętych unijnym rozporządzeniem czy też wskazanie właściwych organów. W przypadku Polski zadanie to ma zrealizować ustawa o zmianie ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną oraz niektórych innych ustaw, której projekt w chwili obecnej jest na etapie konsultacji i opiniowania[4]. Dopiero wejście w życie tych przepisów pozwoli na możliwie pełną realizację celu, dla którego zdecydowano się na przyjęcie regulacji DSA.
Celem rozporządzenia jest bowiem przyczynienie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego usług pośrednich poprzez ustanowienie zharmonizowanych przepisów dotyczących bezpiecznego, przewidywalnego i budzącego zaufanie środowiska internetowego, które ułatwia innowacje i w którym skutecznie chronione są prawa podstawowe zapisane w Karcie Praw Podstawowych UE, w tym zasada ochrony konsumentów (art. 1 ust. 1 DSA).
Przedmiot i zakres stosowania DSA
W myśl art. 2 ust. 1 DSA, rozporządzenie to ma zastosowanie do usług pośrednich, które są oferowane odbiorcom usługi, którzy mają siedzibę lub znajdują się w Unii, niezależnie od miejsca siedziby dostawców tych usług pośrednich. Natomiast zgodnie z ust. 2 nie ma ono zastosowania do usługi, która nie jest usługą pośrednią, ani do wymogów nakładanych w odniesieniu do takiej usługi, niezależnie od tego, czy taka usługa jest świadczona za pośrednictwem korzystania z usługi pośredniej.
Kluczowym pojęciem dla przedmiotu i zakresu stosowania DSA pozostaje „usługa pośrednia”. Samo DSA definiuje ten termin w art. 3 lit. g. W rozumieniu tego unormowania usługą pośrednią jest jedna z następujących usług społeczeństwa informacyjnego: (i) usługa „zwykłego przekazu” polegająca na transmisji w sieci telekomunikacyjnej informacji przekazanych przez odbiorcę usługi lub na zapewnianiu dostępu do sieci telekomunikacyjnej; (ii) usługa „cachingu” polegająca na transmisji w sieci telekomunikacyjnej informacji przekazanych przez odbiorcę usługi, obejmująca automatyczne, pośrednie i krótkotrwałe przechowywanie tej informacji, dokonywane wyłącznie w celu usprawnienia późniejszej transmisji informacji na żądanie innych odbiorców; (iii) usługa „hostingu” polegająca na przechowywaniu informacji przekazanych przez odbiorcę usługi oraz na jego żądanie. „Odbiorcą usługi”, o którym mowa w przypadku każdej z ww. wymienionych usług pośrednich jest osoba fizyczna lub prawna, która korzysta z usługi pośredniej, w szczególności w celu poszukiwania informacji lub udostępnienia jej.
Adresaci DSA
Adresatami obowiązków wprowadzonych przez DSA są dostawcy przedstawionych wyżej usług pośrednich, przy czym wymaga zaznaczenia, że zakres tych obowiązków jest zróżnicowany, a determinuje go przede wszystkim wielkość i charakter działalności danego podmiotu.
Istnieje pewna grupa obowiązków, które mają zastosowanie do wszystkich dostawców usług pośrednich. DSA przewiduje jednak dodatkowe obowiązki dla dostawców usług hostingu, w tym platform internetowych. Kolejny zakres dodatkowych obowiązków został przewidziany wyłącznie dla platform internetowych, a jeszcze następna ich część przypada wyłącznie dla dostawców platform internetowych umożliwiających konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami umów na odległość. Wydzielona została również pewna sfera dodatkowych obowiązków przeznaczonych dla dostawców bardzo dużych platform internetowych i bardzo dużych wyszukiwarek internetowych.
Z uwagi na zróżnicowanie obowiązków wynikających z DSA, niezbędnym dla ustalenia zakresu obowiązków danego podmiotu jest zdefiniowanie pojęć „platforma internetowa” oraz „wyszukiwarka internetowa”. Zgodnie z art. 3 lit. i DSA platforma internetowa oznacza usługę hostingu, która na żądanie odbiorcy usługi przechowuje i rozpowszechnia publicznie informacje, chyba że takie działanie jest nieznaczną lub wyłącznie poboczną cechą innej usługi lub nieznaczną funkcją głównej usługi, i ze względów obiektywnych i technicznych nie można z niej skorzystać bez takiej innej usługi, a włączenie takiej cechy lub funkcji w taką inną usługę nie jest sposobem na obejście stosowania DSA. Natomiast w myśl art. 3 lit. j DSA wyszukiwarka internetowa oznacza usługę pośrednią, która umożliwia użytkownikom dokonywanie zapytań w celu wyszukiwania – co do zasady – wszystkich stron internetowych lub wszystkich stron internetowych w danym języku za pomocą zapytania na jakikolwiek temat przez podanie słowa kluczowego, zapytania głosowego, wyrażenia lub innej wartości wejściowej i która podaje wyniki wyszukiwania w dowolnym formacie, w którym można znaleźć informacje związane z zadanym zapytaniem.
Dalej DSA precyzuje również znaczenie terminu „bardzo duże platformy internetowe i bardzo duże wyszukiwarki internetowe”. Stosownie do art. 33 ust. 1 są to platformy internetowe i wyszukiwarki internetowe, które mają średnią liczbę miesięcznie aktywnych odbiorców usługi w Unii wynoszącą co najmniej 45 mln i które zostały wskazane jako bardzo duże platformy internetowe lub bardzo duże wyszukiwarki internetowe na podstawie ust. 4. Regulacja ta stanowi zaś, że Komisja Europejska przyjmuje decyzję wskazującą dany podmiot jako bardzo dużą platformę internetową lub bardzo dużą wyszukiwarkę internetową, jeżeli spełnia on kryteria przewidziane w przepisach DSA. Komisja jest również odpowiedzialna za publikację oraz aktualizację wykazu bardzo dużych platform internetowych i bardzo dużych wyszukiwarek internetowych. W aktualnym wykazie[5] znajduje się 17 bardzo dużych platform internetowych (m.in. Facebook, X (d. Twitter), Instagram, LinkedIn, TikTok, YouTube, Wikipedia) oraz 2 bardzo duże wyszukiwarki internetowe (Bing, Google Search).
W kolejnej części publikacji omówione zostaną wynikające z DSA obowiązki dla dostawców usług pośrednich, kompetencje i zadania organów, a także przewidziane w przepisach rozporządzenia sankcje za naruszenie przepisów.
***
Autorami wpisu są:
Katarzyna Sieliwonik – Senior Associate w Kancelarii RKKW, adwokat
Kamil Kaczmarek – Junior Associate w Kancelarii RKKW, aplikant adwokacki
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych) (Dz. U. UE L 277 z 27.10.2022 r., s. 1).
[2] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana) (Dz. U. UE C 326 z 26.10.2012 r., s. 47).
[3] Zgodnie z art. 93 ust. 1 DSA, rozporządzenie weszło w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a więc już 16.11.2022 r. Natomiast zgodnie z art. 93 ust. 2 DSA, rozporządzenie to stosuje się (z pewnymi wyjątkami) od dnia 17.02.2024 r.
[4] Informacja na temat stanu prac legislacyjnych dostępna na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12383101
[5] Bardzo duże platformy internetowe i bardzo duże wyszukiwarki wskazane na podstawie art. 33 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych) (Dz. U. UE C 249 z 14.07.2023 r., s. 2).
