Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami Polskiego Funduszu Rozwoju („PFR”, „Fundusz”), po okresie wnioskowania, przyznawania i wypłacania przedsiębiorcom subwencji w ramach tzw. Tarczy Finansowej PFR, Fundusz, we współpracy z Krajową Administracją Skarbową oraz Centralnym Biurem Antykorupcyjnym, prowadzi wyrywkową kontrolę podmiotów pod kątem ewentualnych nieprawidłowości w pozyskaniu lub wydatkowaniu otrzymanych środków.
Jak podaje PFR[1], ze wsparcia w ramach Tarczy Finansowej PFR, uruchomionej w celu ograniczenia gospodarczych skutków pandemii COVID-19, skorzystało do tej pory ponad 345 tys. firm, do których trafiło łącznie ponad 60,5 mld zł. Przedmiotowe wsparcie wypłacane było niemal natychmiast po złożeniu stosownych wniosków, na podstawie oświadczeń składanych przez przedsiębiorców, po ich uproszczonej i co do zasady zautomatyzowanej weryfikacji za pomocą rejestrów publicznych – deklaracji VAT, danych z ZUS oraz z uwzględnieniem dostępnych dokumentów księgowych.
Wobec zakończenia procedury wypłaty subwencji nadszedł czas na bardziej skrupulatną kontrolę. W tym celu PRF, przy udziale Krajowej Administracji Skarbowej, CBA oraz innych służb, opracował i wdrożył specjalny algorytm antyfraudowy, który weryfikując przyznanie firmom pomocy publicznej, będzie wykazywał anomalie i nietypowe zdarzenia.
Wobec faktu, iż przedsiębiorcy zawierając umowę na udzielenie subwencji składali szereg oświadczeń obejmujących potwierdzenie spełnienia warunków jej przyznania, w toku kontroli sprawdzana będzie głównie zgodność przekazanych danych ze stanem rzeczywistym w zakresie statusu przedsiębiorcy, zachowania limitów otrzymanej pomocy publicznej z uwzględnieniem powiązań pomiędzy podmiotami, utrzymania poziomu zatrudnienia itp. Algorytm sprawdzi też czy otrzymana subwencja wydatkowana jest zgodnie z celem jej przyznania, tj. dla pokrycia kosztów prowadzonej działalności gospodarczej. Dokładniej zbadane zostanie ponadto kryterium spadku obrotów oraz jego rzeczywisty związek z wystąpieniem stanu pandemii (w celu eliminacji tych przypadków, w których pogorszenie sytuacji gospodarczej firmy nastąpiło na skutek błędnych decyzji biznesowych).
Jak zapowiada PFR, stwierdzenie nieprawidłowości w pierwszej kolejności skutkować będzie wezwaniem firmy do złożenia wyjaśnień. Jeśli te, w ocenie Funduszu, nie rozwieją ustalonych w toku kontroli wątpliwości, beneficjentowi może zostać wypowiedziana umowa subwencyjna, co oznaczać będzie obowiązek zwrotu otrzymanej pomocy w terminie 14 dni. Regulamin PFR i umowa subwencyjna nie przewidują w tym zakresie drogi odwoławczej, ewentualne spory między stronami rozstrzygane będą na drodze sądowej.
Co więcej, przypadki potwierdzenia jaskrawych naruszeń i wyłudzeń dotacji w skrajnych przypadkach mogą skutkować także odpowiedzialnością karną. Fundusz ma bowiem możliwość skierowania dalszego procedowania sprawy do odpowiednich organów ścigania, w kierunku rozważenia kwalifikacji z art. 297 § 1 k.k.[2] penalizującej tzw. oszustwo dotacyjne, które zagrożone jest karą nawet do 5 lat pozbawienia wolności.
Aby ograniczyć możliwość wystąpienia odpowiedzialności, zaleca się zatem ściśle przestrzegać warunków przyznania subwencji, w szczególności w zakresie ewidencjonowania wydatkowania otrzymanej pomocy. Jak widać m.in. w wyniku zastosowania w kontroli algorytmu antyfraudowego, cena za zweryfikowane nieprawidłowości może być naprawdę wysoka.
Autorem wpisu jest adwokat Krzysztof Sobieski, Associate w Kancelarii RKKW.
***
[1] https://pfrsa.pl/tarcza-finansowa-pfr.html
[2] Art. 297 §1 Kodeksu karnego: Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
