Centralne Biuro Antykorupcyjne opublikowało na swojej stronie internetowej Wytyczne w zakresie tworzenia i wdrażania efektywnych programów zgodności (compliance) w sektorze publicznym. Dokument powstał w ramach realizacji Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018 – 2020 i przedstawia ogólne ramy możliwe do wykorzystania przy tworzeniu i realizacji programów compliance w każdej instytucji publicznej w Polsce.
W Wytycznych w zakresie tworzenia i wdrażania efektywnych programów zgodności (compliance) w sektorze publicznym („Wytyczne”) Centralnego Biura Antykorupcyjnego („CBA”) znajdziemy 8 ogniw programu zgodności, które mają składać się właśnie na pożądany, efektywny program compliance w organizacji. Dokument sam w sobie nie jest obszerny, założeniem autorów było zapewne ujęcie jak najwięcej w treści przy jak najmniejszej objętości.
W myśl porzekadła „przykład idzie z góry”, CBA zwraca uwagę, że to kadra zarządzająca powinna wziąć na siebie ciężar odpowiedzialności za compliance i prezentować postawy promujące idee zgodności. CBA przypomina równocześnie, że za zgodność odpowiada każdy pracownik instytucji.
Spośród tych pracowników warto wskazać osobę odpowiedzialną za realizację polityki compliance. Osoba ta powinna być niezależna, cieszyć się szacunkiem współpracowników i posiadać kwalifikacje merytoryczne. Te cechy, według Wytycznych, pozwolą na efektywne wdrożenie polityki zgodności. Nie można zapominać, o czym również mowa w Wytycznych, że w organach władzy publicznej compliance opiera się nie tylko na prawie powszechnym i wewnętrznym, ale też na kulturze organizacyjnej i etosie zawodowym pracowników.
W Wytycznych podkreślono także rangę monitorowania i oceny zgodności w ramach organizacji, odpowiednie szkolenie kadr i podnoszenie świadomości, a także kształtowanie kompetencji kluczowych w compliance, czyli umiejętności identyfikacji problemów i oceny ryzyk, a następnie odpowiedniej interwencji. Skuteczny program zgodności powinien przy tym podlegać procesowi ciągłej oceny, wykrywaniu słabych punktów i ich eliminacji.
Bardzo duże znaczenie CBA położyło na prewencję i profilaktykę. Edukacja, współpraca, pochwały i nagrody mają wyprzedzać egzekucję sankcji. Świadomość możliwej sankcji za określone niepożądane zachowania, połączona ze wspomnianymi czynnikami, ma skutkować dobrowolnym przestrzeganiem norm i zapewnić skuteczność we wdrażaniu compliance.
Wytyczne nie odnoszą się jednak do tzw. Dyrektywy o ochronie sygnalistów, która przecież dotyczy sektora publicznego (termin końcowy implementacji to 17.12.2021 r.). Niemniej jednak, przepisy opracowane na jej podstawie, jak również Wytyczne, wpłyną na tworzenie i efektywność procedur wewnętrznego raportowania nieprawidłowości w organizacji jako znaczącego instrumentu skutecznego zarządzania ryzykiem.
Autorem wpisu jest adwokat Jakub Kutyła, Senior Associate w Kancelarii RKKW.
