Chcemy kupić ZORGa – ze słownika Inwestora

Chcemy kupić ZORGa – ze słownika Inwestora

ZORG, ZCP – rozszyfrowanie tych skrótów nie powinno stanowić większego problemu dla Inwestorów. Co zatem warto wiedzieć o zorganizowanej części przedsiębiorstwa i na co Inwestor szczególnie powinien zwrócić uwagę planując zakup ZORGa?

ZORG – czym właściwie jest?

W pierwszej chwili skrót ten może przywodzić na myśl potencjalnego brata Zordona z serialu „Power Rangers”, jednakże kryją się za tym dużo donioślejsze kwestie. ZORG czy ZCP to inaczej zorganizowana część przedsiębiorstwa. Dla Inwestora może to być niejednokrotnie świetna okazja do ulokowania kapitału, gdyż pozwala mu na przejęcie działającej już jednostki, co w wielu przypadkach oznacza obniżenie kosztów wynikających z konieczności wyłożenia środków na rozkręcenie biznesu od podstaw. Ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa mamy do czynienia, gdy są spełnione wszystkie poniższe przesłanki:

• stanowi ona zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań;
• zespół składników musi być wyodrębniony organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie;
• służy do realizacji określonych zadań gospodarczych (wyodrębnienie funkcjonalne);
• może stanowić niezależne przedsiębiorstwo, które może samodzielnie realizować zadania gospodarcze;

Próbując ustalić, czy mamy do czynienia z ZORGiem warto sięgnąć do dorobku orzecznictwa w zakresie określenia, co uznajemy za wyodrębnienie organizacyjne oraz finansowe. Dla przykładu można wskazać, że gdy odpowiednia ewidencja zdarzeń gospodarczych pozwala na przyporządkowanie przychodów i kosztów, a także należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa to mamy wtedy do czynienia z wyodrębnieniem finansowym. Finanse zorganizowanej części przedsiębiorstwa powinno dać się oddzielić od finansów całego przedsiębiorstwa[1]. Z kolei o wyodrębnieniu organizacyjnym możemy mówić, gdy część majątku przedsiębiorstwa jest możliwa do wyodrębnienia w strukturze organizacyjnej całego podmiotu, przy czym może to przybrać np. formę oddziału, zakładu, biura czy wydziału[2].

Do chwili obecnej rozumienie pojęcia zorganizowanej części przedsiębiorstwa było przedmiotem wielu orzeczeń sądowych[3], jak również interpretacji wydawanych przez organy podatkowe[4]. Wynika to często ze skomplikowanej sytuacji prawnej i finansowej oraz zawiłości konkretnego stanu faktycznego, wobec czego nie zawsze możliwe jest jednoznaczne stwierdzenie czy mamy do czynienia z ZORGiem bez dokonania poszerzonych analiz prawnych czy podatkowych.

ZCP a przedsiębiorstwo – podobne, ale jednak istotnie różne

Definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa z ustaw podatkowych jedynie w części pokrywa się z zakresem definicji przedsiębiorstwa, uregulowanej w art. 55¹ Kodeksu Cywilnego. Należy bowiem zwrócić szczególną uwagę, że ZORG obejmuje również zobowiązania, podczas gdy definicja przedsiębiorstwa nie wskazuje konieczności ich istnienia[5]. Komentatorzy wskazują, że dobrym przykładem ZORGa może być placówka handlowa będąca częścią większego przedsięwzięcia gospodarczego[6], czy biuro maklerskie będące oddziałem lub jednostką banku[7].

Warto również pamiętać o art. 55⁴ Kodeksu Cywilnego, który wskazuje na zakres odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania przedsiębiorstwa powstałe przed zakupem. Odpowiedzialność ta ograniczona jest jedynie do wartości nabywanego przedsiębiorstwa w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela, przy czym odpowiedzialności tej nie można wyłączyć ani ograniczyć bez zgody wierzyciela. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, iż pomimo braku wyraźnego odniesienia do zorganizowanej części przedsiębiorstwa w tym przepisie, będzie on stosowany również przy nabywaniu ZORGa[8].

Podatki, podatki, podatki….

Inwestor planując nabycie ZORGa musi szczególny nacisk położyć na zweryfikowanie transakcji pod kątem podatkowym. Nie bez powodu bowiem, definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest uregulowana w ustawach podatkowych, a nie np. w Kodeksie Cywilnym. Uznanie, bądź nieuznanie danego zespołu składników materialnych i niematerialnych za ZORG ma ogromne znaczenie w kontekście powstania obowiązku podatkowego, a także zastosowania właściwej stawki podatku. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na art. 6 pkt 1) ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym przepisów tej ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Transakcja, której przedmiotem jest zorganizowana część przedsiębiorstwa może podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych[9].

Każdorazowo zatem warto skonsultować transakcję nabycia ZORGa z doradcą podatkowym, a w przypadku braku pewności co do uznania danego zespołu składników materialnych i niematerialnych za zorganizowaną część przedsiębiorstwa i wynikającego z tego obowiązku podatkowego, warto zwrócić się do Dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej. Takie działanie może bowiem w znacznym stopniu uchronić Inwestora od ewentualnych negatywnych konsekwencji związanych z transakcją nabycia ZORGa w kontekście kontroli organów administracji skarbowej.

Pre-pack jako jeden ze sposobów zakupu ZORGa

Pre-pack, czyli inaczej przygotowana likwidacja, jest instytucją prawa upadłościowego, która pozwala na zbycie przedsiębiorstwa, ZORGa, bądź składników stanowiących znaczną część przedsiębiorstwa dłużnika na rzecz Inwestora. Kwestie związane z pre-packiem zostały uregulowane w art. 56a-56h Prawa upadłościowego. Wpływ nowelizacji przepisów prawa upadłościowego dotyczących przygotowanej likwidacji na transakcje M&A opisywaliśmy już we wcześniejszym artykule.

W skrócie jednak można wskazać, że do nabycia ZORGa w taki sposób stosuje się odpowiednio przepisy prawa upadłościowego, dotyczące m.in. sprzedaży egzekucyjnej[10]. Nabywca otrzymuje zatem „czystego” ZORGa, wolnego od obciążeń, bez konieczności regulowania zobowiązań podatkowych dłużnika, a dodatkowo przechodzą na niego wszelkie koncesje, licencje, zezwolenia, które przysługiwały uprzednio dłużnikowi. Warunki sprzedaży muszą zostać zatwierdzone przez sąd upadłościowy, jednak jeżeli nabywca wpłaci całość ceny i dowód wpłaty dołączy do wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży, to wydanie przedmiotu sprzedaży wydaje się niezwłocznie po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Pre-pack w polskim porządku prawnym jest instytucją względnie nową, bo funkcjonującą dopiero od 2015 r., jednak zyskującą coraz większą popularność. Pozwala bowiem na dokonanie szybkiej inwestycji w przedsiębiorstwo, bądź jego zorganizowaną część, pod nadzorem sądu upadłościowego, nieraz w cenie niższej niż rynkowa. Pamiętać należy, że w tej formule cena nabycia nie może być niższa niż cena oszacowania, dokonana przez biegłego.

Podsumowanie

Nabycie ZORGa może być zatem dla Inwestora świetną okazją, aby skorzystać z dorobku istniejącego przedsiębiorstwa i móc prowadzić działalność praktycznie od momentu nabycia, bez konieczności budowania zaplecza finansowo-organizacyjnego od podstaw. Nie można przy tym zapominać o kwestiach prawnych oraz podatkowych, które mają decydujące znaczenie dla całej transakcji i przed podjęciem decyzji o nabyciu ZORGa warto przeprowadzić pogłębione analizy prawne, prawno-podatkowe, a także due dilligence nabywanego ZORGa.

* * *

Autorem wpisu jest aplikant radcowski Łukasz Lipski, Associate w Kancelarii RKKW.

Jeśli macie Państwo więcej pytań dotyczących sprawnego pozyskiwania inwestora lub poszukujecie Państwo pomocy w negocjowaniu umowy inwestycyjnej – zapraszamy do kontaktu: monika.ciechomska@rkkw.pl.

[1] Wyrok NSA z dnia 28.01.2019 r., sygn. I FSK 293/17.

[2] Wyrok WSA w Warszawie z dnia 10.03.2016 r., sygn. III SA/Wa 455/15.

[3] Np. Wyrok WSA w Białymstoku z 14.05.2014 r., I SA/Bk 138/14, LEX nr 1512021, Wyrok WSA w Warszawie z 21.09.2017 r., III SA/Wa 2907/16, LEX nr 2418701.

[4] Np. Interpretacja indywidualna z dnia 22.01.2021 r., wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0111-KDIB2-1.4010.431.2020.3.AP; Interpretacja indywidualna z dnia 30.11.2018 r. wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0114-KDIP1-3.4012.634.2018.1.JF.

[5] W. Modzelewski, J. Bielawny, M. Słomka (red.) Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyd. 15, Warszawa 2020, Komentarz do art. 5a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

[6] T. Michalik (red.), VAT. Komentarz. Wyd. 15, Warszawa 2019, komentarz do art. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

[7] K. A. Zakrzewski, R. Niczyporuk, A. Czarnecka, 2.2. Zorganizowana część przedsiębiorstwa [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie. Tom I, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.

[8] Tak np. R. Morek [w:] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 27, Warszawa 2020, komentarz do art. 55⁴ KC; Tak również: Wyrok SN z 09.02.2011 r., V CSK 213/10.

[9] Wynika to z niestosowania wyłączenia z art. 2 pkt 4) lit a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z którym nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany, w zakresie jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

[10] Zgodnie z treścią art. 56e Prawa upadłościowego, do sprzedaży w trybie przygotowanej likwidacji stosuje się odpowiednio przepisy art. 313, 314 oraz 317 Prawa upadłościowego.