Jakie czynności procesowe podjąć przed wejściem w życie nowelizacji KPC?

Do wejścia w życie ponad 200 znowelizowanych przepisów KPC pozostał mniej niż miesiąc. Ten okres jest istotny nie tylko po to, aby przygotować się do stosowania nowych regulacji, ale również żeby uniknąć przynajmniej niektórych, dolegliwych rygorów, które zaczną obowiązywać po 07.11.2019 r.

Najbardziej odczuwalnymi skutkami nowelizacji KPC dla stron prawdopodobnie będą nowe zasady dotyczące prekluzji dowodowej, organizacji postępowania i składania pism procesowych oraz ograniczenia dowodowe w postępowaniu gospodarczym. Dlatego z uwagi na te konsekwencje należy rozważyć podjęcie przed 07.11.2019 r. niektórych działań opisanych poniżej.

Jakie pozwy warto wnieść przed 07.11.2019 r.?

Przed wejściem w życie nowelizacji zasadne jest rozważenie złożenie pozwu, który po 07.11.2019 r. byłby rozpoznawany w postępowaniu gospodarczym. Przepisy o postępowaniu gospodarczym nie będą bowiem miały zastosowania do postępowań wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowelizacji KPC.

Złożenie pozwu przed 07.11.2019 r. może być szczególnie uzasadnione, gdy:

1. podstawa powództwa opiera się na okolicznościach, które chcemy wykazywać za pomocą świadków lub na umowach zawartych ustnie bądź per facta conludentia,
2. przewidujemy, że w trakcie postępowania może zaistnieć konieczność zmiany podmiotowej (np. dopozwania nowych podmiotów) lub zmiany przedmiotowej żądania (rozszerzenia powództwa lub zgłoszenia nowego rodzajowo żądania),
3. podstawa żądania powództwa wynika z wielowątkowego i skomplikowanego stanu faktycznego, w którym trudno wyszczególnić wszystkie fakty, stanowiące jego podstawę.

Jeżeli jednak pozew, który chcemy złożyć w sprawie gospodarczej opiera się na dokumentach i jest oczywiście zasadny, a jednocześnie nie nadaje się do postępowania nakazowego, to uzasadnione może być jego wniesienie po 07.11.2019 r. W takim przypadku można bowiem liczyć na to, że postępowanie będzie trwało krócej, a już nieprawomocny wyrok będzie tytułem zabezpieczenia.

Jakie pisma należy złożyć przed 07.11.2019 r.?

W ramach nowelizacji KPC uchylony zostaje art. 207 KPC, regulujący kwestię wnoszenia oraz zwrotu pism w toku sprawy. Jednakże nie oznacza to zwiększenia swobody stron w tym zakresie. Zastępuje go art. 205³ § 5 KPC, zgodnie z którym „Przewodniczący zarządza zwrot pisma przygotowawczego złożonego z uchybieniem terminu lub bez zarządzenia”. Przepis ten będzie miał zastosowanie również w dotychczas trwających postępowaniach. Dlatego warto rozważyć złożenie pisma procesowego przed 07.11.2019 r. w aktualnie prowadzonych postępowaniach będących w toku sprawy, jeżeli sąd nie zobowiązał strony do takiej czynności i istnieje ryzyko, że sąd nie zarządzi nowej wymiany pism po 07.11.2019 r. Ma to jednak znaczenie jedynie wówczas, gdy strona chce podnieść istotne argumenty, których nie powołała na wcześniejszym etapie postępowania.

Z wnioskami dowodowymi nie warto czekać

Nowelizacja KPC zmienia również zasady prekluzji dowodowej, czyli ustalania, które wnioski dowodowe są spóźnione, a także wprowadza jednoznaczną regulację dotyczącą pomijania wniosków dowodowych. Przepisy dotyczące tej kwestii teoretycznie mogą być szansą na wprowadzenie po 07.11.2019 r. do części trwających postępowań nowych dowodów. Prekluzja po nowelizacji będzie wynikała, w innych postępowaniach niż gospodarcze, albo z zobowiązania sądu do powołania wszystkich twierdzeń i dowodów pod rygorem ich utraty (art. 205³ § 2 KPC), albo z zatwierdzenia planu rozprawy (art. 205¹² § 1 KPC). W innym przypadku zastosowanie będzie miał art. 205¹² § 2 KPC, który nie przewiduje tak restrykcyjnych rygorów.

Powyższe oznacza, że wraz z wejściem w życie nowelizacji KPC nie dojdzie do automatycznej utraty możliwości powoływania nowych wniosków dowodowych w trwających postępowaniach. Wejście w życie nowelizacji można wykorzystać jako okazję do rozważenia, czy możliwe i zasadne jest uzupełnienie materiału dowodowego. Po 07.11.2019 r. nie będzie bowiem dłużej możliwe usprawiedliwianie spóźnionych wniosków dowodowych brakiem winy w ich niepowołaniu na wcześniejszym etapie postępowania lub powołaniem się na to, że ich uwzględnienie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy.

Inne czynności, które zasadnie jest podjąć przed wejściem w życie nowelizacji

Nowe przepisy KPC ingerują w dotychczasowe zasady podejmowania szeregu innych czynności. Z uwagi na to warto rozważyć m.in. zgłoszenie zarzutu potrącenia, jeżeli strona dysponuje taką możliwością i w danej sprawie podniesienie takiego zarzutu jest uzasadnione. W przypadku otwartego terminu na złożenie zażalenia w wielu przypadkach uzasadnione może być jego wniesienie przed 07.11.2019 r., aby zostało ono rozpoznane przez sąd drugiej instancji, a nie sąd wydający zaskarżone postanowienie.

Nowelizacja KPC wpływa również na zasady dowodzenia faktów w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami. Aby uniknąć ryzyka utraty możliwości wykazania faktu zawarcia umowy lub jej rozwiązania z uwagi na to, że wynikają one np. z ustaleń ustnych, należy jeszcze przed 07.11.2019 r. rozważyć zmianę postanowień umów, regulaminów lub procedur, które umożliwiają np. dokonywanie zleceń telefonicznie. Ograniczenia dowodowe w postępowaniu gospodarczym będą bowiem uderzać w tych przedsiębiorców, którzy nienależycie dokumentują zawierane transakcje, nawet wówczas, jeżeli prawidłowo wykonują wynikające z nich zobowiązania.

***

Autorem wpisu jest radca prawny Piotr Frelak, Counsel w Kancelarii RKKW