Istotne zmiany w KSH

W dniu 1.3.2019 r. weszły w życie zmiany w ustawie Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.; dalej jako: „KSH”) przewidziane w ramach tzw. Pakietu MŚP, czyli nowelizacji niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2244; dalej jako: „Pakiet MŚP”). Nowela KSH wprowadza szereg bardzo ważnych zmian w prawie spółek, dotyczących zarówno spółek kapitałowych, jak i spółek osobowych.

Zmiany w przepisach dotyczących spółek kapitałowych

Jedna z najistotniejszych zmian reguluje procedurę rezygnacji ostatniego członka zarządu oraz kwestii adresata oświadczenia o rezygnacji członka zarządu w sytuacji, gdy rezygnację składa członek zarządu jednoosobowego lub ostatni członek zarządu wieloosobowego. W tym celu do art. 202 KSH dodano § 6, zgodnie z którym „Jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników, o którym mowa w art. 233¹, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników.„

Pakietem MŚP zmianę taką wprowadzono również dla spółki akcyjnej (w art. 369 KSH dodano § 5¹  oraz   § 5²) z tą jednak różnicą, iż ostatni członek zarządu spółki akcyjnej rezygnację składa radzie nadzorczej. Natomiast, gdy żaden mandat w radzie nadzorczej nie jest obsadzony, członek zarządu składa rezygnację akcjonariuszom, zwołując jednocześnie walne zgromadzenie. Ogłoszenie o walnym zgromadzeniu zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Analogicznie jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ustawodawca przewidział, iż rezygnacja z zarządu spółki akcyjnej jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano walne zgromadzenie.

Pozostałe zmiany KSH dotyczące spółek kapitałowych polegają na:

• dodaniu § 4 w art. 161 KSH i uregulowaniu trybu zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji poprzez przyjęcie, iż zmiana umowy spółki przed rejestracją odbywa się w drodze umowy wspólników. Zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji dokonywana będzie zatem według reguł kodeksu cywilnego przewidzianych dla zmiany umowy i wymaga jednomyślności wszystkich wspólników. Znowelizowany przepis nie znajdzie przy tym zastosowania do spółek zawiązanych przy wykorzystaniu wzorca umowy, zgodnie z art. 157¹ Zgodnie z dodanym § 4 w art. 161 KSH „Zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji wymaga zawarcia umowy przez wspólników. Przepisu nie stosuje się do umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zawartej zgodnie z art. 157¹”;
• zmianie art. 193 KSH poprzez uregulowanie kwestii związanej z określeniem dnia dywidendy i terminu jej wypłaty. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 193 KSH w sytuacji, gdy dzień dywidendy nie zostanie wskazany w uchwale zgromadzenia wspólników, dniem dywidendy będzie dzień powzięcia uchwały o podziale zysku. Natomiast w przypadku braku określenia terminu wypłaty dywidendy, wyplata powinna nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy.

Wprowadzona pakietem MŚP zmiana komentowanego przepisu polega na: (i) dodaniu w § 3 zdania drugiego w brzmieniu „Jeżeli uchwała zgromadzenia wspólników nie określa dnia dywidendy, dniem dywidendy jest dzień powzięcia uchwały o podziale zysku.” oraz (ii) nadaniu nowego brzmienia § 4 zdanie drugie: „Jeżeli zgromadzenie wspólników nie określi terminu wypłaty dywidendy, jej wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy.”;

• dodaniu § 1¹ w art. 195 KSH i uregulowaniu kwestii zwrotu zaliczek wypłaconych wspólnikom na poczet dywidendy, w przypadku gdy spółka odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek.

Zgodnie z brzmieniem znowelizowanego przepisu „W przypadku gdy w danym roku obrotowym zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy została wypłacona wspólnikom, a spółka odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, wspólnicy zwracają zaliczki w: 1) całości – w przypadku odnotowania straty albo 2) części odpowiadającej wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy – w przypadku osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy.”;

• uchyleniu § 4 w art. 231 KSH, uniemożliwiającego dotychczas przeprowadzenie pisemnego głosowania w sprawach, które winny być przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników. W konsekwencji uchwały w przedmiocie np. zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego, udzielenia absolutorium czy podziału zysku, będą mogły zostać podjęte w trybie obiegowym, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę;
• dodaniu § 4 w art. 235 KSH i przyznaniu prawa zwołującemu zgromadzenie do jego odwołania: „Zwołujący ma prawo odwołania zgromadzenia wspólników, z uwzględnieniem art. 236 § 3.”, oraz dodaniu § 3 w art. 236 KSH i przyznaniu wyłącznego prawa odwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, wspólnikom którzy żądali jego zwołania: „Wspólnik lub wspólnicy, którzy zażądali zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, mają wyłączne prawo jego odwołania.”

Wskazać należy, iż dotychczas brak było w przepisach KSH regulacji dotyczących możliwości odwoływania zwołanych zgromadzeń wspólników. Znowelizowany przepis ma zatem na celu uniknięcie potencjalnych wątpliwości w tej kwestii i jednoznaczne wskazanie uprawnionych do odwołania zgromadzeń wspólników;

• zmianie art. 243 § 2 KSH, zgodnie z którym do księgi protokołów załączane będą jedynie kopie pełnomocnictw. Jak stanowi znowelizowany przepis art. 243 § 2 KSH „Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności. Kopię pełnomocnictwa dołącza się do księgi protokołów.”, a także zmianie art. 421 § 3, który stanowi: „Wypis z protokołu wraz z dowodami zwołania walnego zgromadzenia oraz kopiami pełnomocnictw udzielonych przez akcjonariuszy zarząd dołącza do księgi protokołów.”;
• dodaniu § 1¹ w art. 276 KSH oraz § 3¹ w art. 463 KSH i określeniu sposobu reprezentacji spółki w likwidacji w ten sposób, że zgodnie ze znowelizowanymi przepisami reprezentacja spółki określana będzie w umowie (statucie) spółki, uchwale wspólników (walnego zgromadzenia) albo orzeczeniu sądu;
• dodaniu § 2¹ w art. 531 KSH i doprecyzowaniu kwestii sukcesji procesowej spółki w toczącym się postępowaniu w ten sposób, iż spółka która w toku postępowania o prawo objęte wydzielonym majątkiem, nabyła w wyniku podziału przez wydzielenie część majątku spółki dzielonej, wstępuje do postępowania o to prawo w miejsce spółki dzielonej bez potrzeby uzyskania zgody strony przeciwnej;
• zmianie art. 546 § 1 KSH i wprowadzeniu solidarnej odpowiedzialności spółki dzielonej oraz pozostałych spółek za zobowiązania przypisane w planie podziału spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej. Zgodnie ze zmienionym przepisem „Za zobowiązania przypisane w planie podziału spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej spółka dzielona oraz pozostałe spółki, na które został przeniesiony majątek spółki dzielonej, odpowiadają solidarnie przez trzy lata od dnia ogłoszenia o podziale.„;
• zmianie art. 571 KSH i doprowadzeniu do usunięcia omyłki poprzez zastąpienie zwrotu „dwie trzecie sumy komandytowej” zwrotem „dwie trzecie sumy sum komandytowych”.

Zmiany dotyczące spółek osobowych

Nowelizacja KSH wprowadza również zmiany w przepisach dotyczących spółek osobowych. Zgodnie ze nowymi przepisami dotyczącymi spółki partnerskiej, w skład jej zarządu mogą wchodzić, poza partnerami, również osoby trzecie. Pakietem MŚP został bowiem dodany § 3 w art. 97 KSH, zgodnie z którym „Członkiem zarządu jest co najmniej jeden partner. Członkiem zarządu może być także osoba trzecia.”.

Zmiany zostały wprowadzone również w stosunku do spółki komandytowo-akcyjnej, poprzez przyznanie komplementariuszowi ustawowego uprawnienia do wypowiedzenia umowy spółki i wystąpienia z niej na zasadach jak wspólnik spółki jawnej. Dotychczasowe regulacje KSH przewidywały bowiem możliwość wypowiedzenia umowy spółki przez komplementariusza i jego wystąpienia ze spółki jedynie gdy statut tak stanowił. Zgodnie natomiast z nowym brzmieniem art. 149 § 1 KSH: „Wypowiedzenie umowy spółki przez komplementariusza i jego wystąpienie ze spółki jest dopuszczalne. Przepisy dotyczące spółki jawnej stosuje się odpowiednio”.