Kontrowersje dot. terminów związanych ze zgromadzeniami

Autorem gościnnego wpisu jest: Joanna Czekaj

Kwestia określenia zasad obliczania terminów związanych ze zgromadzeniami spółek kapitałowych stanowi przedmiot żywej dyskusji zarówno wśród praktyków, jak i teoretyków prawa. Problem ten nie powinien być bagatelizowany, w szczególności jeżeli przyjrzymy się skutkom jakie może wywołać błąd w tego rodzaju obliczeniach.

W czym tkwi problem ?

Dokonując syntetycznego opisu problemu z jakim mamy do czynienia należy wskazać, że Kodeks spółek handlowych („KSH”) w sposób jednoznaczny nie określa, czy do terminów związanych ze zgromadzeniem wspólników oraz walnym zgromadzeniem akcjonariuszy powinny być wliczane: dzień dokonania czynności zwołania zgromadzenia (rozszerzenia porządku obrad) oraz dzień odbycia zgromadzenia.  Powyższy problem został już dawno temu zidentyfikowany zarówno przez doktrynę, jak i judykaturę. Niestety do dnia dzisiejszego nie wypracowały one jednolitego stanowiska w sprawie.

O powadze wyżej opisanego problemu świadczy nie tylko rozległa literatura przedmiotu, ale również – a może przede wszystkim – ryzyko powstania, zarówno po stronie samych spółek, jak i jej udziałowców, negatywnych skutków prawnych, jakie wiążą się z błędnym obliczeniem terminów związanych z procedurą zwołania oraz odbycia zgromadzeń spółek kapitałowych. Pozostawiając kwestię możliwych rozwiązań przedmiotowego problemu do oddzielnych rozważań, poniżej Autorzy przedstawiają jego najbardziej charakterystyczne przypadki.

Przypadek 1

Praktyka wskazuje, że błędne obliczenie terminu zwołania zgromadzenia może być podstawą zaskarżenia (wszystkich) jego uchwał, co potwierdza m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.02.2008 r., sygn. akt I CSK 399/07. Nieprawidłowe obliczenie tego terminu, które skutkowałoby stwierdzeniem, że pomiędzy zwołaniem zgromadzenia a dniem jego odbycia nie został zachowany ustawowy termin stanowi bowiem uchybienie formalne [1], które z kolei otwiera drogę do żądania przez podmiot określony w KSH stwierdzenia nieważności uchwały.

Przypadek 2

Doświadczenie Autorów wskazuje, że błędne obliczenie terminu zwołania zgromadzenia może skutkować również jego nieodbyciem. Potwierdza to przypadek znanej spółki giełdowej Bakalland S.A., której zwołane na dzień 07.05.2013 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie nie odbyło się ze względu na błędnie obliczony termin 26 dni, który zgodnie z art. 402¹ § 2 KSH powinien upłynąć pomiędzy publikacją informacji o jego zgłoszeniu a dniem odbycia tego Zgromadzenia. Wątpliwości co do prawidłowości jego obliczenia zostały zgłoszone przez jednego z akcjonariuszy spółki tuż po otwarciu obrad tego zgromadzenia. Jak podała spółka w raporcie bieżącym nr 15/2013 z dnia 07.05.2013 r., ze względu na rozbieżne stanowiska doktryny oraz orzecznictwa co do sposobu obliczania tego terminu, odstąpiono od przeprowadzenia Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia i nie podjęto żadnej uchwały przewidzianej porządkiem obrad [2].

Przypadek 3

Również uzupełnienie porządku obrad zgromadzenia spółki akcyjnej z naruszeniem art. 401 § 1 KSH może skutkować stwierdzeniem nieważności uchwał podjętych w czasie zgromadzenia. Na takim stanowisku stanął m.in. Sąd Okręgowy w Częstochowie, V Wydział Gospodarczy w wyroku z dnia 06.03.2013 r.[3] Zgodnie z poglądem wyrażonym w tym orzeczeniu, mając na względzie uchybienie formalne związane z błędnym obliczeniem terminu, o którym mowa w art. 401 § 1 KSH i które skutkowało naruszeniem tego przepisu stanowi wystarczającą podstawę do żądania stwierdzenia nieważności podjętych w związku z rozszerzeniem porządku obrad.

Przypadek 4

Nieprawidłowe obliczenie terminu na złożenie w spółce świadectwa depozytowego może w sposób negatywny oddziaływać na sferę praw akcjonariuszy spółki. Stanowisko te potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24.05.2013 r. w sprawie o syn. V CSK 313/12. Na gruncie stanu faktycznego tej sprawy akcjonariusz spółki publicznej został pozbawiony prawa do uczestnictwa w nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu ze względu na błędne obliczenie terminu na złożenie w spółce świadectwa depozytowego, które powinno nastąpić najpóźniej na 7 dni przed dniem odbycia walnego zgromadzenia. Tytułem wyjaśnienia należy przy tym wskazać, że zgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie wystąpienia zdarzeń objętych stanem faktycznym wskazanego wyroku, tj. zgodnie z art. 9 § 3 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, warunkiem uczestnictwa w walnym było złożenie w jej siedzibie, najpóźniej na tydzień przed terminem walnego zgromadzenia, świadectwa wystawionego celem potwierdzenia uprawnień posiadacza akcji zdematerializowanych do uczestnictwa w tym zgromadzeniu. Przedmiotowa norma została uchylona ustawą z dnia 03.08.2009 r.