Możliwe, że dzień 12.02.2019 r. zapisze się złotymi zgłoskami w historii polskiego arbitrażu. Dlaczego? To właśnie w tym dniu uruchomiono pierwszy w Polsce Sąd Arbitrażowy Online (Online Arbitration Court – OAC).
Jak możemy przeczytać na stronie internetowej OAC, Sąd Arbitrażowy Online (Online Arbitration Court) świadczy usługi rozstrzygania sporów cywilnych i handlowych tak polskich, jak i międzynarodowych. Arbitrzy w OAC posiadają kompetencje do orzekania według prawa różnych państw świata i w wielu językach. Spory mogą dotyczyć zarówno transakcji tradycyjnych, jak i internetowych. OAC może wydać wyrok w każdej sprawie, w której prawo zezwala na zawarcie ugody. Wyrok OAC ma moc prawną równą orzeczeniom sądów państwowych (sądów powszechnych), a jeśli strona przegrywająca się do niego nie zastosuje, nadaje się do egzekucji komorniczej.
Projekt OAC opierać się ma na następujących zasadach: pełna elektronizacja, szybkość, prostota i taniość.
Całe postępowanie przed OAC będzie toczyć się w formie elektronicznej z wykorzystaniem aplikacji internetowej OAC, co zdaniem twórców projektu ma zapewnić wygodę i szybkość. Wszystkie pisma procesowe i wnioski stron procesu składane są w toku postępowania arbitrażowego w formie elektronicznej za pośrednictwem serwisu online. W tej samej formie Skład Orzekający wydaje zarządzenia. Doręczenia wszelkich pism w postępowaniu przed OAC dokonuje się za pośrednictwem serwisu online, poprzez umieszczenie pisma w sposób umożliwiający zapoznanie się z nim przez jego adresata z poziomu tworzonego każdej stronie konta użytkownika. O umieszczeniu pisma w serwisie online strona informowana za pomocą wiadomości e-mail oraz SMS-em.
Regulamin OAC przewiduje również krótkie terminy na sporządzenie i wniesienie pism procesowych: pozwany składa odpowiedź na pozew nie później niż 10 dni od doręczenia mu pozwu, powód składa drugie pismo powoda nie później niż 5 dni od doręczenia mu odpowiedzi na pozew, natomiast każde kolejne pisma każda ze stron może złożyć nie później niż 5 dni od doręczenia jej poprzedniego pisma strony przeciwnej. Regulamin umożliwia również złożenie wniosku o przedłużenie ww. terminów w przypadku szczególnej zawiłości sprawy. Krótkie terminy odnoszą się również do wyrokowania: wyrok powinien zostać wydany w ciągu 3 dni od zakończenia elektronicznej wymiany pism, a w przypadku przeprowadzenia rozprawy – w ciągu 3 dni od dnia jej zakończenia.
Również wszelkie dowody na poparcie swoich wniosków i twierdzeń lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej muszą mieć postać elektroniczną. Regulamin zawiera szczegółowe postanowienia określające format plików, ich maksymalny rozmiar, sposób nazewnictwa. Przeprowadzenie dowodu z zeznania świadka możliwe jest tylko poprzez przedstawienie przez stronę pisemnego oświadczenia świadka. Powyższa zasada dotyczy również przesłuchania stron.
Także przeprowadzenie rozprawy zostało w pełni zelektronizowane: gdy jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sporu, skład orzekający może zarządzić przeprowadzenie rozprawy w formie wideokonferencji.
Na stronie OAC został również udostępniony kalkulator kosztów, który umożliwia stronom obliczenie szacunkowych kosztów postępowania przed Sądem Arbitrażowym Online. Przykładowo, gdy wartość przedmiotu sporu wynosi 1.000.000 zł, koszty szacują się w wysokości 28.278,92 zł brutto (w przypadku jednego arbitra, 47.225,80 zł brutto – w przypadku trzech arbitrów). W porównaniu do tradycyjnych, rozpoznawalnych w Polsce instytucji arbitrażowych, koszty postepowania przed OAC są tańsze o ok. 40-50%.
Zdaniem Autora…
Sąd Arbitrażowy Online jest istotnym novum wśród polskich sądów arbitrażowych. Pełna elektronizacja postępowania i krótkie terminy narzucone przez Regulamin OAC mogą znacznie przyczynić się do zwiększenia szybkości rozstrzygania sporów. Na ten moment trudna jest jednak do oceny możliwość zachowania krótkich terminów na składanie kolejnych pism procesowych przez strony i 3-dniowy termin na wydanie przez skład orzekający wyroku oraz ocena tego, czy tak krótkie terminy będą korzystne dla samych stron. Wydaje się, patrząc przez pryzmat postępowań sądowych i „tradycyjnych” postępowań arbitrażowych, iż zachowanie tych terminów może być nierealne i dla stron, i dla arbitrów. Przy stosunkowo małej liczbie arbitrów (obecnie 18) i dużym wpływie spraw, zachowanie regulaminowych terminów może być problematyczne. Jednakże, z punktu widzenia założonych celów projektu OAC i proponowanych rozwiązań, Sąd Arbitrażowy Online wygląda zachęcająco i może zainteresować wiele podmiotów. Na oceny projektu i funkcjonowania OAC przyjdzie nam jeszcze poczekać.
