Wyczekiwana przez wielu ustawa regulująca sposób wynagradzania osób kierujących spółkami państwowymi i samorządowi, po trzech miesiącach od uchwalania, wchodzi w życie w dniu 9 września 2016 r.
Projekt ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami został przyjęty przez Radę Ministrów 18 kwietnia 2016 r., o czym zresztą pisaliśmy już wcześniej. Ustawa ta została uchwalona przez Sejm dnia 9 czerwca 2016 r., a następie podpisana przez prezydenta dnia 26 lipca 2016 r. i jako ustawa z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz.U. z 2016 r., poz. 1202; dalej jako ‘’ustawa o kształtowaniu wynagrodzeń’’) wchodzi w życie 9 września 2016 r.
Warto przyjrzeć się jaki ostateczny kształt przyjęła ustawa, która w założeniu miała z jednej strony zapewnić konkurencyjne zasady wynagradzania członków organów spółek państwowych oraz samorządowych, a z drugiej – jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy – realizować konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż ustawa o kształtowaniu wynagrodzeń nie powoduje, że okryta złą sławą ustawa kominowa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 2099 ze zm.; dalej jako ‘’ustawa kominowa’’), przestanie obowiązywać, a jedynie w sposób istotny ogranicza krąg podmiotów, których ustawa kominowa dotyczy.
Ustawa o kształtowaniu wynagrodzeń obejmuje swoim zakresem nie tylko te podmioty, których Skarb Państwa czy samorząd terytorialny jest jedynym lub większościowym udziałowcem albo akcjonariuszem, ale także te, w których posiada tylko mniejszość akcji czy udziałów. W praktyce ustawa kominowa będzie nadal regulować wysokość wynagrodzeń osób kierujących m.in. przedsiębiorstwami państwowymi, instytutami badawczymi czy samodzielnymi zakładami opieki zdrowotnej.
Rodzi się zatem pytanie w jaki sposób jednostka samorządu terytorialnego bądź Skarb Państwa mają egzekwować wykonanie przewidzianych ustawą zadań w zakresie kształtowania wynagrodzeń w sytuacji gdy podmioty te są jedynie mniejszościowymi udziałowcami lub akcjonariuszami danej spółki. Ustawodawca zastosował tu dość ciekawe rozwiązanie, bowiem na mocy art. 2 ustawy zobligował podmioty uprawnione do wykonywania praw udziałowych do podejmowania działań mających na celu osiągnięciu przewidzianych ustawą zasad wynagradzania, a więc założył, że w praktyce ustawa nie zawsze okaże się skuteczna.
Wspomniane działania podmiotów uprawnionych polegają przede wszystkim na doprowadzeniu do głosowania przez walne zgromadzenie spółki projektów uchwał dotyczących zasad wynagradzania zgodnych z tymi określonymi w ustawie. Jeśli natomiast próby te nie okażą się skuteczne ustawa przewiduje, że kandydat na członka organu nadzorczego z ramienia Skarbu Państwa czy innych podmiotów uprawnionych będzie zobligowany do złożenia oświadczenia, w którym zobowiąże się, iż w zakresie posiadanych kompetencji będzie podejmował działania, których celem będzie kształtowanie zasad wynagradzania osób kierujących spółką w sposób określony w ustawie.
W przeciwieństwie do ustawy kominowej ustawa o kształtowaniu wynagrodzeń nie narzuca sztywnych, maksymalnych poziomów wynagrodzeń. Zgodnie z rządowymi założeniami ustawa określa, że na wynagrodzenie osób kierujących danymi spółkami składać się będzie część podstawowa oraz część zmienna. Wynagrodzenie podstawowe uzależnione jest od aktywów spółki, osiąganych przychodów oraz wielkości zatrudnienia. Przy czym, spółka ma prawo do ustalenia wysokości wynagrodzenia podstawowego na innym poziomie, jeśli przemawiają za tym wyjątkowe okoliczności związane z samą spółką lub rynkiem, na którym działa (por. art. 4 ust. 3 ustawy). Wynagrodzenie zmienne z kolei związane jest z realizacją celów zarządczych, a więc na przykład z osiągnięciem określonego zysku netto.
Ponadto, ustawa uregulowała kwestię odpraw przyznawanych członkom organów zarządzających, które teraz będą mogły być przyznane tylko do wysokości trzykrotności części podstawowej wynagrodzenia i to pod warunkiem, że dana osoba sprawowała swoją funkcję przez okres co najmniej dwunastu miesięcy.
Na koniec warto zwrócić uwagę, iż ustawa wprowadza także jednolity model nawiązywania stosunku prawnego z osobami wchodzącymi w skład organów zarządzających w postaci umowy o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji (por. art. 5 ust. 1 ustawy), co w założeniu ma uporządkować sposób „zatrudniania” menadżerów w spółkach. Kontrakt ten będzie mógł być zawarty o tyle o ile Skarb Państwa lub inne uprawnione podmioty zdołają przeforsować takie rozwiązanie.
Treść ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń dostępna jest pod tym linkiem.
