W dniu 26 września 2015 r. Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Nowe przepisy, które przewidują istotne wzmocnienie uprawnień Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes UOKiK) w zakresie ochrony zbiorowych interesów konsumentów, zaczną obowiązywać po upływie 6 miesięcy od daty publikacji nowelizacji w Dzienniku Ustaw. Nowelizacja przewiduje zmiany, które będą miały znaczący wpływ zarówno na działalność przedsiębiorców, jak i sposób egzekucji prawa ochrony konsumentów przez Prezesa UOKiK.
Na pierwszy plan wybija się zmiana modelu kontroli postanowień wzorców umów. W jej efekcie to Prezes UOKiK, a nie jak do tej pory sąd, będzie rozstrzygał w formie decyzji administracyjnej o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca umowy i zakazywał jego dalszego wykorzystywania. Decyzja będzie wywoływała skutek w stosunku do przedsiębiorcy, który stosuje dany wzorzec oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji. Zmiana ta powinna w praktyce przyspieszyć proces kontroli wzorców umownych, co stanowi dla przedsiębiorców wyraźny sygnał, by przyłożyli większą wagę do procesu formułowania treści umów zawieranych z konsumentami.
Nowelizacja zakłada również wprowadzenie zakazu proponowania konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają ich potrzebom ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów oraz zakazu proponowania nabycia takich usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru. Zakaz ten będzie miał istotny wpływ na działalności instytucji finansowych, a zwłaszcza banków, które od tej pory będą musiały samodzielnie dokonywać oceny, czy ich usługa odpowiada potrzebom konsumentów.
Za nowatorskie należy uznać także wprowadzenie instytucji „tajemniczego klienta”. Prezes UOKiK będzie mógł, za zgodą sądu, sprawdzić w praktyce sposób oferowania każdego produktu lub usługi oraz procedurę zawierania umowy z konsumentem. Informacje te zdobywane będą przez pracowników UOKiK podających się za klientów. Uprawnienie to stanowi duże wyzwanie dla przedsiębiorców i oznacza konieczność wzmocnienia przez nich uprzedniej kontroli sposobu oferowania ich usług oraz procesu zawierania umowy z konsumentami.
Kolejnym ważnym narzędziem oddanym do dyspozycji Prezesa UOKiK jest również możliwość publikowania bezpłatnych komunikatów i ostrzeżeń o zachowaniach przedsiębiorców lub zjawiskach zagrażającym interesom konsumentów, w publicznym radiu i telewizji. Działanie to będzie miało charakter niewątpliwie zniechęcający konsumentów do zakupu usług lub produktów będących przedmiotem komunikatu.
Oprócz ww. zmian, nowelizacja zakłada również możliwość wydania przez Prezesa UOKiK decyzji tymczasowej w toku postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, co oznacza, że Prezes UOKiK jeszcze przed wydaniem ostatecznej decyzji w sprawie będzie mógł zobowiązać przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań.
Autorem wpisu jest Marcin Kolasiński, radca prawny, Partner w Kancelarii Kieszkowska Rutkowska Kolasiński sp.j.
