W dniu 1 grudnia 2015 r. wpłynął do sejmu Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw (dalej jako „Projekt”). Celem Projektu jest implementowanie do krajowego systemu prawnego norm wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/50/UE z dnia 22 października 2013 r. zmieniającej dyrektywę 2004/109/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji wymogów dotyczących przejrzystości informacji o emitentach, których papiery wartościowe dopuszczone są do obrotu na rynku regulowanym, a także inne akty prawodawstwa unijnego (dalej jako „Dyrektywa Transparency”). Wyznaczony w Dyrektywie Transparency termin na wprowadzenie jej postanowień do porządku normatywnego państw członkowskich Unii Europejskiej upłynął już w dniu 26 listopada 2015 r. Z tej przyczyny należy spodziewać się (ewentualnie winno się oczekiwać) możliwie dynamicznego procedowania ustawodawcy polskiego nad materią ujętą w Projekcie, tak by zasygnalizowany okres opóźnienia nie przybrał nadmiernych rozmiarów.
Przepisy zawarte w Projekcie odnoszą się w szczególności do (i) zmiany występującej w ramach ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (dalej jako „Ustawa”) definicji „państwa macierzystego”, (ii) trybu dokonywania wyboru tego państwa przez emitenta i zawiadamiania o tym fakcie, a także (iii) zawiadamiania o zmianie stanu posiadania instrumentów finansowych, z których wynika prawo głosu w organie stanowiącym spółek publicznych. Zagadnieniem, które wydaje się jednak skupiać największą uwagę uczestników rynku zorganizowanego związanym z treścią Projektu, jest wysokość oraz zasady stosowania sankcji administracyjnych za niewykonywanie albo nienależyte wykonywanie przez emitentów instrumentów finansowych przewidzianych obowiązków informacyjnych.
Podstawowym celem Dyrektywy Transparency jest wzmocnienie bezpieczeństwa obrotu na rynku kapitałowym oraz ochrona aktywnych w jego ramach inwestorów. Prowadząc prace nad wspomnianym aktem prawnym uznano, iż zaostrzenie kar związanych z zachowaniami godzącymi w transparentność obrotu zorganizowanego stanowić będzie mechanizm adekwatny do osiągnięcia obranych zamierzeń. W konsekwencji, chcąc nie chcąc, krajowy projektodawca zobligowany był do transponowania postanowień Dyrektywy Transparency na grunt rodzimego systemu prawnego, bez większej możliwości przystosowania przedmiotowych norm do realiów polskiego rynku kapitałowego.
W konsekwencji Projekt przewiduje wprowadzenie drakońskich sankcji administracyjnych za naruszenie obowiązków informacyjnych przez emitentów, których papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym. Aktualnie – zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 1) Ustawy – w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku informacyjnego wspomniany emitent może zostać ukarany finansową karą administracyjną w wysokości do 1.000.000 zł. Wedle treści Projektu, po nowelizacji relewantnych przepisów, wspomniana sankcja wzrośnie do poziomu maksymalnego w wysokości 40.000.000 zł lub kwoty stanowiącej równowartość 5% całkowitego rocznego przychodu emitenta wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, jeżeli przekracza ona 40.000.000 zł. Poza tym (zarówno aktualnie, jak i uwzględniając postanowienia Projektu) możliwe będzie zastosowanie w omawianej sytuacji przez właściwy organ nadzoru środków administracyjnych związanych z czasowym albo trwałym wykluczeniem papierów wartościowych emitenta nierealizującego właściwie przedmiotowych obowiązków z obrotu na rynku regulowanym.
Projekt przewiduje również istotne zmiany w zakresie sposobności nakładania sankcji finansowych na członków organów menadżerskich (sensu largo) za przewinienia w zakresie obowiązków informacyjnych dokonane przez emitenta. Aktualnie – stosownie do art. 96 ust. 6 Ustawy – w przypadku rażącego naruszenia rzeczonych obowiązków Komisja Nadzoru Finansowego może nałożyć na osobę, która w tym okresie pełniła funkcję członka zarządu spółki publicznej lub towarzystwa funduszy inwestycyjnych będącego organem funduszu inwestycyjnego zamkniętego, karę pieniężną do wysokości 100.000 zł. De lege lata brak jest podstaw normatywnych do nakładania podobnych sankcji na członków rad nadzorczych emitentów. Uwzględniając postanowienia Projektu należy wskazać, iż powyższe ulegnie istotnym zmianom, gdyż we wskazanej sytuacji zarówno każdy członek zarządu, jak i rady nadzorczej emitenta, będzie mógł zostać ukarany indywidualnie karą finansową w wysokości sięgającej nawet 8.000.000 zł.
Wzmiankowane normy przewidziane w Projekcie, a zwłaszcza te wyznaczające wysokie kary pieniężne dla emitentów naruszających obowiązki informacyjne oraz piastunów ich organów menadżerskich, były szeroko kontestowane przez ekspertów związanych z polskim rynkiem kapitałowym. Ich kontrowersyjny charakter wynika po pierwsze – jak twierdzą niektórzy – z nieprzystających do rodzimego rynku giełdowego wysokości potencjalnych kar finansowych. Należy odnotować, że – wedle stanu na dzień 8 grudnia 2015 r. – spośród 479 emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym organizowanym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. aż 122 z nich posiada rynkową kapitalizację poniżej 40.000.000 zł (tj. kwoty odpowiadającej wartości maksymalnej kary finansowej za niewykonanie albo nienależyte wykonanie obowiązku informacyjnego). Ponadto podnosi się, że sankcje przewidziane do nałożenia bezpośrednio na członków rady nadzorczej z uwagi na wskazane zawinienia emitenta nie korespondują w żaden sposób z zakresem kompetencji rzeczonych funkcjonariuszy spółki oraz możliwych do podjęcia przez nich działań mających na celu zapobieżenie przypadkom naruszenia transparentności.
Prace nad Projektem stanowią z pewnością dobry pretekst dla podkreślenia wagi jaką na rynku giełdowym pełnią obowiązki informacyjne emitentów, a także ponownego zwrócenia uwagi na konieczność poprawy transparentności obrotu zorganizowanego. Podwyższenie sankcji finansowych za niestosowanie się do omawianych norm stanowić może bodziec sprawczy powodujący, iż wielu emitentów dokona skrupulatnego audytu wewnętrznego mającego na celu wykrycie ewentualnych niedoskonałości w wewnątrzkorporacyjnym przygotowaniu do wypełniania obowiązków informacyjnych, a także wdroży na czas właściwe mechanizmy naprawcze. Nowa rzeczywistość prawna ujęta w Projekcie z pewnością nastąpi oraz należy się do niej przygotować (a przecież jest to dopiero początek zmian na rynku kapitałowym w zakresie obowiązków zwiększających jego przejrzystość…). Od organu nadzoru oczekiwać należy z kolei racjonalności, by w żadnym przypadku nie wylać dziecka z kąpielą…
