Regulacje normujące prostą spółkę akcyjną wprowadzają wiele nieznanych do tej pory mechanizmów i możliwości. Ważnym pytaniem jest: czym różni się PSA od innych spółek kapitałowych?
Poprzednia część publikacji wskazywała na podstawowe i pionierskie konstrukcje przewidziane przez nowo powstałe przepisy dotyczące prostej spółki akcyjnej. Niniejsza część ma za zadanie pokazać jej elementy podobne i różnicujące ją od innych, istniejących wcześniej spółek kapitałowych. W poniższym tekście omówione zostaną kwestie rachunkowości spółki, ochrony wierzycieli, wypłat dla akcjonariuszy, jak i samych akcji.
Rachunkowość i koszty
Podobnie do innych spółek kapitałowych, PSA objęta jest obowiązkiem prowadzenia pełnej księgowości (z uwzględnieniem uproszczeń przewidzianych przez art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości[1]), lecz w odróżnieniu od spółki akcyjnej nie wymaga się badania sprawozdania przez biegłego rewidenta, o ile nie zostaną spełnione szczególne przesłanki art. 64 ustawy o rachunkowości. Biegły rewident nie będzie również potrzebny do zbadania wartości wkładów niepieniężnych wnoszonych w zamian za akcje. Podobnie jednak do spółki akcyjnej, PSA udostępnia akcjonariuszom sprawozdanie rady nadzorczej lub organu administrującego.
Prosta spółka akcyjna zwolniona została również z kosztów w postaci podatku od czynności prawnych przy zawieraniu umowy spółki oraz emisji nowych akcji. Zostało to stwierdzone w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: „zawarcie umowy prostej spółki akcyjnej jak również podjęcie uchwały o emisji nowych akcji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ prosta spółka akcyjna nie jest objęta regulacją ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.”[2].
PSA objęta została standardową stawką CIT w wysokości 19% lub 9% (lub 5% w przypadku korzystania z określonych praw własności intelektualnej – art. 24d ustawy CIT[3]) w zależności od wysokości przychodów. Warto również zwrócić uwagę na zwolnienie przewidziane przez art. 17 ust 1d ustawy PIT[4]. Aporty wnoszone do PSA, co do zasady, stanowią przychód z kapitałów pieniężnych akcjonariusza, czyli dokładnie tak samo jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czy spółki akcyjnej. Jednakże zaliczenie takie stosuje się wyłącznie do wniesienia wkładu niepieniężnego stanowiącego rzeczy lub prawa zbywalne. Wkład w postaci świadczenia pracy lub usług, na podstawie ww. przepisu nie generuje przychodu z kapitałów pieniężnych akcjonariusza.
Akcje PSA
Warto zwrócić uwagę także na elementy dotyczące samych akcji. W porównaniu do udziałów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, sprzedaż akcji zostanie ułatwiona, bowiem wymaga się w tym celu jedynie formy dokumentowej, co oznacza pominięcie kosztu związanego z uczestnictwem notariusza. Dzięki temu możliwe będą transakcje za pośrednictwem wiadomości mailowych lub nawet sms[5]! Akcje jednak obowiązkowo będą musiały być zapisane w odpowiednim elektronicznym rejestrze akcjonariuszy, który prowadzony może być przez uprawnione podmioty prowadzące takie rejestry dla spółek akcyjnych lub przez notariusza. Decydując się na prowadzenie prostej spółki akcyjnej należy uwzględnić ten fakt jako przyszły koszt funkcjonowania działalności związany z obowiązkiem podpisania umowy o prowadzenie takiego rejestru.
Ochrona wierzycieli
PSA jest spółką kapitałową, więc oczywiście jej akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania, a członkowie zarządu lub dyrektorzy zostali uposażeni w odpowiednik art. 299 KSH. Jednak wraz z pozbyciem się instytucji kapitału zakładowego wprowadzono nowy system zabezpieczenia wierzycieli w postaci połączonego testu bilansowego i wypłacalności. Test bilansowy nie jest niczym nowym, funkcjonuje również na gruncie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółce akcyjnej, a jego istota sprowadza się do ograniczenia wypłat dla udziałowców tak, by nie pomniejszać podstawowych funduszy kapitałowych spółki, a korzystać jedynie z nadwyżek, co generalnie należy kojarzyć po prostu z zyskiem[6]. Swego rodzaju unowocześnienie testu bilansowego w przypadku PSA polega na tym, że możliwe jest przeznaczenie części podstawowego kapitału spółki – kapitału akcyjnego – na wypłatę dla akcjonariuszy, a przez to określona musi zostać maksymalna kwota, która może zostać przeznaczona taki cel. Dodatkowym ograniczeniem jest obowiązek przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego w przypadku, gdy kwota wypłaty z kapitału akcyjnego stanowiłaby 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. Test wypłacalności natomiast, przewidziany przez art. 30015 §5 KSH jest rozwiązaniem nowym i stanowi, że wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty. Oceny takiej dokonuje zarząd lub rada dyrektorów, lecz nie wymaga się przy tym żadnej uprzedniej uchwały zarządu (rady dyrektorów), która mogłaby stanowić dla akcjonariuszy transparentną podstawę legalności takich wypłat[7].
Dodatkową ochroną kapitałów spółki jest obowiązek przeznaczania co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy na kapitał akcyjny na pokrycie strat, o ile kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. W przeciwieństwie jednak do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością akcjonariusze mogą oczekiwać wypłaty zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy na koniec roku obrotowego niezależnie od wykazywanego zysku zatwierdzonego przez sprawozdanie poprzedniego roku. Zaliczka nie jest również ograniczona przez połowę uzyskanego poprzednio zysku, ale pamiętać trzeba nadal o obowiązku pozytywnego przejścia przez test bilansowy i wypłacalności.
„Uproszczona likwidacja”
Kolejnym nowym rozwiązaniem jest wprowadzona procedura uproszczonej likwidacji, a właściwie – wykreślenie spółki z rejestru po przejęciu całego jej majątku przez jednego z akcjonariuszy. Na mocy art. 300122 KSH określony akcjonariusz spółki może przejąć jej cały majątek, jeśli pozostali akcjonariusze wyrażą na to zgodę podejmując uchwałę walnego zgromadzenia większością ¾ głosów. W takim wypadku, właściwy sąd rejestrowy wydaje zezwolenie i ogłasza o podjęciu ww. uchwały i wzywa wierzycieli do zgłaszania sprzeciwu. Jeśli cała procedura nie napotka żadnych barier, po uprawomocnieniu się postanowienia sądu, akcjonariusz wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki wykreślonej spółki z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy.
Podsumowanie
Przepisy obejmujące PSA zrewolucjonizowały zasady dotyczące posiadanych przez spółkę kapitałów oraz wypłacania akcjonariuszom dywidendy stając się konkurencją dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Pamiętać jednak należy o nowopowstałych regułach kontrolujących przepływ kapitałów w zależności od zobowiązań spółki, co może okazać się skuteczną ochroną wierzycieli, ale również i utrudnieniem dla samych akcjonariuszy. Ponadto PSA zachowuje pewne elementy spółki akcyjnej, jak na przykład obowiązek zawarcia umowy z podmiotem prowadzącym rejestr akcji. Najbliższy czas pokaże, czy prosta spółka akcyjna zostanie przyjęta z aprobatą przez przedsiębiorców polskiego rynku.
Autorem wpisu jest Jan Ośka, Junior Associate w Kancelarii RKKW.
***
[1] Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; z późn. zm.)
[2] Interpretacja indywidualna z dnia 19 lutego 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0111-KDIB2-2.4014.306.2019.1.MM, PCC w odniesieniu do zawarcia umowy prostej spółki akcyjnej oraz podjęcia uchwały o emisji nowych akcji.
[3] Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406, z późn zm.).
[4] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.).
[5] T. Sójka, Obrót akcjami prostej spółki akcyjnej, PPH 2020, nr 1, s. 10.
[6] Por. S. Sołtysiński, A. Herbert, T. Sójka [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. T. 3, Wyd. 3, Warszawa 2013, art. 348, nb 1-2; A. Opalski [w:] A. Opalski (red.), Kodeks spółek handlowych. Tom III A. Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301-392, Warszawa 2016, art. 348, nb 1.
[7] Zob. M. Mazgaj [w:] Z. Jara (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2020, art. 300[15], nb 32-34.
