Z dniem 1.1.2019 r. w życie weszła ustawa z dnia 23.10.2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw[1] (dalej jako: „Nowelizacja”[2]). Regulacja nakłada na podatników obowiązek informowania Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o stosowanych w przedsiębiorstwie schematach podatkowych. Celem jest uszczelnienie systemu podatkowego. Raportowanie ma w założeniu zapobiec agresywnym praktykom unikania opodatkowania.
Transpozycja dyrektywy
Nowelizacja stanowi częściowe wdrożenie Dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25.5.2018 r., zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (dalej jako: „Dyrektywa”). Państwa Członkowskie – na gruncie Dyrektywy – zobowiązały się wdrożyć do ich krajowych porządków prawnych przepisy, nakładające na podatników obowiązek raportowania tzw. schematów transgranicznych. Odnośne regulacje mają zostać implementowane najpóźniej do 1.7.2020 r.
Nowelizacja na gruncie prawa polskiego ma dotyczyć zarówno transakcji transgranicznych (schematy transgraniczne), jak i tych dokonywanych w kraju (schematy krajowe).
Czym jest schemat podatkowy?
Jako schemat podatkowy może być zakwalifikowana w zasadzie każda czynność lub zespół czynności (także planowanych), które w jakikolwiek sposób wpływają na wysokość obowiązku podatkowego.
W rozumieniu Nowelizacji bowiem, schematem podatkowym jest każde uzgodnienie, na które składają się:
- czynność lub zespół czynności, które są ze sobą powiązane (także czynności planowane do podjęcia przez przedsiębiorcę, tj. znajdujące się w fazie koncepcyjnej),
- których co najmniej jedną stroną jest podatnik, lub
- które mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego.
Uzgodnienie te – zgodnie z art. 86a § 1 pkt 10) Ordynacji podatkowej – ma przy tym:
- spełnić kryterium głównej korzyści podatkowej – chodzi w tym przypadku o sytuacje, w których przedsiębiorca ma wybór pomiędzy postępowaniem: i) korzystnie wpływającym na jego zobowiązanie podatkowe (obniżenie/uniknięcie opodatkowania), oraz ii) będzie w tym zakresie neutralne. Kryterium będzie spełnione, jeżeli podatnik zdecyduje się na podjęcie postępowania nr i), z uwagi na spodziewane korzyści podatkowe,
- posiadać ogólną cechę rozpoznawczą – ustawodawca w sposób wyczerpujący wskazuje w art. 86a 1 pkt. 6) Ordynacji podatkowej, kiedy dane uzgodnienie spełnia ogólną cechę rozpoznawczą,
- posiadać szczególną cechę rozpoznawczą, o których wyczerpująco mowa w 86a § 1 pkt. 13) Ordynacji podatkowej,
- lub posiadać inną szczególną cechę rozpoznawczą, przy czym zostały one wskazane w 86a § 1 pkt. 1) Ordynacji podatkowej.
Raportowaniu mają podlegać – obok schematów krajowych i transgranicznych – również schematy podatkowe standaryzowane (art. 86a § 1 pkt. 11) Ordynacji podatkowej). Chodzi w tym przypadku o takie schematy podatkowe, które możliwe są do powszechnego zastosowania przez przedsiębiorców.
Z uwagi na pojawiające się w praktyce liczne wątpliwości odnośnie nowych przepisów Ministerstwo Finansów w dniu 31.1.2019 r. wydało objaśnienia dotyczące raportowania schematów podatkowych (MDR). Dokument można pobrać na niniejszej stronie www.
Kogo dotyczy obowiązek?
Obowiązek raportowania ma dotyczyć 3 grup podmiotów: promotorów, wspomagających oraz korzystających (podatnicy stosujący schemat). Zatem zgodnie z Nowelizacją, o schematach podatkowych ma informować nie tylko podatnik, lecz także jego doradcy (m.in. doradcy podatkowi, czy także adwokaci, radcowie prawni, itd.). Krąg osób zobowiązanych jest więc bardzo szeroki.
Odpowiedzialność karnoskarbowa
Za niewywiązywanie lub nienależyte wywiązywanie się z obowiązków raportowania grozi podatnikom odpowiedzialność karnoskarbowa. Karą za tak popełnione przestępstwo jest kara grzywny wymierzana od 10 do 720 stawek dziennych. Przyjęte rozwiązanie ma mobilizować podatników do rzetelnego i systematycznego informowania o stosowanych schematach.
Wewnętrzne procedury organizacyjne
Nowelizacja wprowadza obowiązek wdrożenia wewnętrznych procedur przeciwdziałających niewywiązywaniu się z obowiązku informowania o schematach podatkowych. Powinność ta ma dotyczyć jednak wyłącznie tych osób prawnych lub jednostek nieposiadających osobowości prawnych, którzy są promotorami, zatrudniają promotorów lub wypłacają im wynagrodzenie, a ich przychody lub koszty przekroczyły w roku poprzedzającym rok obrotowy równowartość 8 mln złotych. Niespełnienie tego obowiązku jest obwarowane karą pieniężną w wysokości do 2 mln złotych, nakładaną na mocy decyzji Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
[1] T. jedn.: Dz.U z 2018 r. poz. 2193.
[2] Nowelizacja wdraża dyrektywę Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12.07.2016 r. ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz. Urz. UE L 193 z 19.07.2016, str. 1 oraz Dz. Urz. UE L 144 z 07.06.2017, str. 1) oraz dyrektywę Rady (UE) 2018/822 z dnia 25.05.2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz. Urz. UE L 139 z 5.06.2018, str. 1).
