W dniu 24 lipca br. Sejm uchwalił ustawę o kontroli niektórych inwestycji, mającą na celu ochronę strategicznych krajowych spółek przed wrogim przejęciem. Zgodnie z nową ustawą do organów uprawnionych do uprzedniej kontroli fuzji i przejęć dołączy minister właściwy do spraw Skarbu Państwa (obok UOKiK i KNF).
Na mocy nowych przepisów osiągnięcie dominacji nad spółką, a nawet samo uzyskanie tzw. „istotnego uczestnictwa” (przez co rozumieć należy uzyskanie rzeczywistego oddziaływania na podmiot, przede wszystkim poprzez wykonywanie prawa głosu na walnych zgromadzeniach) w spółce podlegającej ochronie, wymagać będzie uprzedniego zawiadomienia o transakcji Ministra Skarbu Państwa, który będzie władny zgłosić w określonym ustawowo terminie (90 dni) sprzeciw wobec wskazanych działań. Decyzje o sprzeciwie Ministra Skarbu Państwa podlegać będą kontroli sądowej w drodze ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ kontroli (autokontrola), jak i w drodze kontroli sądowej.
Jako istotne uczestnictwo ustawa definiuje sytuację umożliwiającą wywieranie wpływu na działalność podmiotu poprzez:
- posiadanie akcji albo udziałów dających w okresie ostatnich dwóch lat co najmniej 20% głosów, obliczonej jako średnia ważona w tym okresie, w organie stanowiącym podmiotu, w szczególności walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników, przy czym zmiany stanu posiadania udziałów albo akcji, w tym również zbycie całości akcji w tym okresie i ich nabycie nie wpływają na określenie istotnego uczestnictwa albo
- posiadanie udziału kapitałowego w spółce osobowej o wartości wynoszącej co najmniej 20% wartości wszystkich wkładów wniesionych do spółki osobowej.
Lista spółek objętych ustawą zostanie zawarta we właściwym rozporządzeniu Rady Ministrów. Na listę mogą trafić spółki z sektorów: energetycznego, paliwowego, chemicznego, wojskowego i telekomunikacyjnego, które zapewniają bezpieczeństwo kraju. Dodatkowo uzasadnienie omawianego projektu ustawy wskazuje, iż objęcie danej spółki szczególną ochroną odbywać się będzie niezależnie od formy prawnej oraz istniejącej struktury właścicielskiej, a w szczególności zaangażowania kapitałowego Skarbu Państwa.
Ustawa nie wskazuje konkretnych okoliczności stanowiących podstawę do zgłoszenia sprzeciwu wobec planowanej transakcji przez Ministra Skarbu Państwa. Ustawodawca w tym zakresie przyjął bardziej elastyczne rozwiązanie posługując się klauzulami generalnymi. Sama ustawa natomiast posługuje się m.in. takimi kryteriami jak: niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bezpieczeństwo obywateli, ochrona środowiska, kolizja z obowiązkami wynikającymi z Traktatu Północnoatlantyckiego, dobro stosunków zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej, zabezpieczenia potrzeb obywateli w celu ochrony zdrowia i życia ludności.
Co ważniejsze Minister Skarbu Państwa w zakresie ustalenia zasadności zgłoszenia sprzeciwu posługiwać się będzie opinią Komitetu Konsultacyjnego, składającego się z osób wskazanych przez naczelne instytucje państwowe odpowiedzialne za bezpieczeństwo i gospodarkę kraju.
Transakcje dokonane bez wymaganego zawiadomienia lub przeprowadzone przy zgłoszonym sprzeciwie będą nieważne. Ustawa przewiduje także sankcje w postaci zakazu wykonywania prawa głosu z akcji lub udziałów spółki podlegającej ochronie, jak i innych uprawnień, z wyłączeniem prawa do zbycia akcji albo udziałów w przypadku niedokonania zawiadomienia albo wydania decyzji o stwierdzającej niedopuszczalność wykonywania praw z akcji albo udziałów spółki podlegającej ochronie. Ograniczenia wykonywania praw z akcji albo udziałów nie będą jednak miały charakteru trwałego, dlatego ustawa przewiduje postanowienia wymuszające zbycie takich akcji albo udziałów. Dodatkowo osoby działające w imieniu spółek, które nie dokonają zawiadomienia, popełnią przestępstwo zagrożone grzywną do 100 mln zł oraz karą więzienia od 6 miesięcy do pięciu lat.
Zgodnie z ustawą przestępstwem będzie również niezawiadomienie resortu skarbu przez członków zarządów i rad nadzorczych podmiotów zależnych, jeżeli będą wiedzieli o nabyciu spółki strategicznej za ich pośrednictwem.
Aktualnie ustawa została przekazana Prezydentowi RP i Marszałkowi Senatu.
Przebieg prac legislacyjnych oraz aktualne brzmienie projektu ustawy dostępne są tutaj.
Ponadto zapraszamy również do wysłuchania wywiadu na temat omawianej ustawy, jakiego udzielił dr Radosław L. Kwaśnicki na antenie Polskiego Radia PR24, w rozmowie z Redaktor Sylwią Zadrożną.
