Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24.08.2018 r. (sygn. akt II CSK 186/18) stwierdził, iż w sytuacji występowania po jednej ze stron procesu współuczestnictwa formalnego, wartości przedmiotu zaskarżenia, podobnie jak wartości przedmiotu sporu, nie sumuje się. O dopuszczalności skargi kasacyjnej decyduje wartość przedmiotu zaskarżenia w odniesieniu do każdej z połączonych formalnie spraw z osobna.
Postanowienie to bezpośrednio dotyczy możliwości wniesienia skargi kasacyjnej, której dopuszczalność obwarowana jest między innymi spełnieniem wymogu zawartego w art. 3982 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako: „KPC”). Przepis ten stanowi bowiem, iż skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych. W takim razie, jeżeli w postępowaniu dochodzi do współuczestnictwa formalnego – gdy każdy z podmiotów musi wnieść odrębną opłatę od wnoszonego pisma – a wartość przedmiotu sporu każdego z osobna jest niższa niż minimalny próg dopuszczalności wniesienia skargi kasacyjnej, ale jednak ich zsumowane przekraczałoby ten próg – czy dopuszczalne jest na tej zasadzie wniesienie skargi kasacyjnej? Otóż zgodnie z powyższym postanowieniem Sądu Najwyższego, wniesienie skargi kasacyjnej nie byłoby wtedy dopuszczalne.
Podejście to w dużym stopniu ogranicza możliwość złożenia skargi kasacyjnej przez podmioty działające w procesie jako współuczestnicy formalni. Nawet w przypadku występowania w postępowaniu cywilnym dużej ilości osób, których przedmiot sporu stanowią roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli ponadto właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna, jako też dla wszystkich wspólnie (definicja współuczestnictwa formalnego zgodnie z art. 72 § 1 pkt 2KPC), której każdej z osobna wartość przedmiotu zaskarżenia nie przekracza bariery wskazanej w art. 3982 § 1 KPC – skarga kasacyjna będzie niedopuszczalna.
Omawiane postanowienie kontynuuje linię orzeczniczą SN dotyczącą zasad uiszczania opłat od wnoszonych pism procesowych oraz ustalania wartości przedmiotu sporu (zaskarżenia). Warto bowiem przypomnieć, iż zgodnie z wcześniejszym orzecznictwem dotyczącym obowiązku uiszczenia opłaty od pisma, zaskarżenie orzeczenia wobec kilku współuczestników formalnych, choćby było dokonane w jednym piśmie procesowym, jest w istocie wniesieniem kilku środków zaskarżenia wobec odrębnych rozstrzygnięć, formalnie tylko zamieszczonych w jednym orzeczeniu. Każdy z tak wniesionych środków zaskarżenia powinien podlegać odrębnej opłacie (postanowienie SN z dnia 29.01.2008 r., sygn. akt II PZ 69/07).
