Dnia 25.07.2018 r. Prezydent podpisał ustawę o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Dzięki nowej instytucji zarządcy sukcesyjnego, kontynuowanie działalności przez przedsiębiorstwo po śmierci samego przedsiębiorcy ma być łatwiejsze. Korzyści z nowej regulacji mają być odczuwalne nie tylko dla właścicieli przedsiębiorstwa, lecz również dla jego pracowników i kontrahentów.
Ustawa określa warunki i zasady zarządzania majątkiem przedsiębiorstwa po śmierci właściciela. Kontynuację prowadzenia działalności ma zapewnić zarząd sukcesyjny, którym może zostać objęte przedsiębiorstwo do chwili potwierdzenia jego przejścia na właścicieli (w rozumieniu Ustawy są spadkobiercy ustawowi albo testamentowi przedsiębiorcy, zapisobiercy testamentowi, małżonek, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie, osoba, która nabyła przedsiębiorstwo w spadku od jego właścicieli albo osoba prawna -jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 KC do której przedsiębiorstwo w spadku wniesiono jako aport). Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego konieczne będzie dokonanie stosownego wpisu w CEiDG (art. 6 ust. 1 Ustawy).
Przedsiębiorstwo w spadku, nad którym ma być sprawowany zarząd sukcesyjny, jest w Ustawie zdefiniowane szerzej niż przedsiębiorstwo o którym mowa w art. 551 KC. Obejmuje ono bowiem wszelkie składniki niematerialne i materialne przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci, choćby były niezorganizowane.
Powołanie zarządcy sukcesyjnego będzie mogło nastąpić za życia przedsiębiorcy lub po jego śmierci. Ustanowienie zarządcy przez przedsiębiorcę za życia nastąpi poprzez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego na wypadek śmierci przedsiębiorcy albo poprzez zastrzeżenie, że wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. W takim przypadku skuteczne ustanowienie zarządcy wymaga złożenia wniosku do CEiDG za życia przedsiębiorcy. W przeciwnym razie zarządca może być ustanowiony wyłącznie w drugim przewidzianym przez Ustawę trybie. Po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego będzie mógł ustanowić małżonek, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, osoba, która przyjęła zapis windykacyjny obejmujący udział w przedsiębiorstwie w spadku albo osoba, która przyjęła spadek (jeżeli nie ogłoszono testamentu w którym został uczyniony zapis windykacyjny). Natomiast po potwierdzeniu przejścia przedsiębiorstwa w spadku na właściciela będzie mógł go wyznaczyć wyłącznie właściciel.
Rolą zarządcy sukcesyjnego będzie prowadzenie spraw przedsiębiorstwa w spadku oraz dokonywanie czynności sądowych i pozasądowych związanych z jego prowadzeniem. Zarządca sukcesyjny będzie działał w imieniu własnym, ale na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. W Ustawie przewidziano m.in. następujące uprawnienia i obowiązki zarządcy sukcesyjnego:
- posługiwanie się dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem „w spadku”,
- możliwość ustanowienia pełnomocnika,
- możliwość pozywania i bycia pozywanym w sprawach wynikających z prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności lub z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku,
- przyjmowanie oświadczeń i doręczeń pism w ww. sprawach,
- dokonywanie czynności zwykłego zarządu, a w sprawach przekraczających zwykły zarząd, za zgodą właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, w braku zaś takiej zgody, za zezwoleniem sądu,
- wykonywanie uprawnień i obowiązków pracodawcy wynikających z kodeksu pracy.
Ustawa wprowadza również zmiany w zakresie stosunków zobowiązaniowych, których stroną był zmarły przedsiębiorca. Do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, strony będą mogły co do zasady powstrzymać się ze spełnieniem świadczeń. Bieg terminów w tym czasie nie rozpocznie się, a rozpoczęty ulegnie zawieszeniu.
Ponadto przedłużeniu ulegną decyzje administracyjne związane z przedsiębiorstwem – do trzech miesięcy od ustanowienia zarządcy, a w przypadku braku jego ustanowienia, do sześciu miesięcy od śmierci przedsiębiorcy. W tym okresie do organu, który wydał decyzję będzie mógł zostać złożony przez zarządcę sukcesyjnego wniosek o potwierdzenie możliwości dalszego jej wykonywania, natomiast właściciel przedsiębiorstwa w spadku powinien złożyć wniosek o przeniesienie na niego decyzji.
W Ustawie przewidziano również możliwość ustanowienia zarządcy dla przedsiębiorcy prowadzącego działalność w formie spółki cywilnej, jeżeli w umowie spółki przewidziano, że w miejsce wspólnika wejdą jego spadkobiercy (w przypadku braku jest takiego zastrzeżenia, o wejściu w jego miejsce spadkobierców zadecydują pozostali wspólnicy).
Ustawa oczekuje na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Większość jej postanowień wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od ogłoszenia. Zachęcamy do zapoznania się z Ustawą.
