W dniu 15.1.2020 r. na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji opublikowano sporządzony przez Ministerstwo Rozwoju projekt ustawy z dnia 8.1.2020 r. o wzajemnym uznawaniu towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim (dalej jako: „Projekt Ustawy”). Procedowana ustawa ma na celu dostosowanie polskiego ustawodawstwa do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 z dnia 19.3.2019 r. w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 764/2008[1] (dalej jako: „Rozporządzenie”). Rozporządzenie to, zgodnie z art. 16, zacznie być bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE od 19.4.2020 r.
Głównym celem Rozporządzenia jest wzmocnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, zwłaszcza poprzez zapewnienie spójnego, sprawnego i prawidłowego stosowania zasady wzajemnego uznawania[2]. W szczególności ustawodawca europejski wskazuje na potrzebę zapobiegania tworzeniu niezgodnych z prawem przeszkód dla swobodnego przepływu towarów, które zostały już wprowadzone zgodnie z prawem do obrotu w innym państwie członkowskim. Jak wyjaśniają autorzy unijnego rozporządzenia w preambule, przeszkody takie mogą polegać m. in. na stosowaniu przez właściwy organ państwa członkowskiego w odniesieniu do towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim przepisów krajowych, w których przewiduje się, że towary te mają spełniać określone wymogi techniczne, na przykład wymogi dotyczące oznaczenia, formy, rozmiaru, masy, składu, prezentacji, oznakowania lub opakowania.
Aby towar lub towary mogły skorzystać z zasady wzajemnego uznawania konieczne jest wprowadzenie ich do obrotu w innym państwie członkowskim zgodnie z prawem. Oznacza to, że towary te muszą spełniać wymagania przewidziane w odpowiednim ustawodawstwie danego państwa członkowskiego i muszą one zostać następnie udostępnione użytkownikom końcowym na terenie tego państwa. Problemem jednak w praktyce do tej pory było wykazanie przez przedsiębiorcę faktu, że towar został wprowadzony do obrotu w inny państwie członkowskim zgodnie z prawem. Proces ten obciążał podmioty gospodarcze, generował dodatkowe koszty, a także utrudniał przeprowadzenie oceny towarów przez organy krajowe, co w rezultacie prowadziło do pojawienia się przeszkód w stosowaniu zasady wzajemnego uznawania.
Wychodząc naprzeciw temu problemowi, ustawodawca unijny wprowadził w art. 4 Rozporządzenia swoiste novum – możliwość sporządzenia przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela, importera lub dystrybutora do celów wzajemnego uznawania dobrowolnego oświadczenia o zgodnym z prawem wprowadzeniu towarów do obrotu (dalej jako: „Oświadczenie o Wzajemnym Uznawaniu”). Oświadczenie takie powinno zawierać dokładne i kompletne informacje o towarach. Ponadto będzie ono mogło posłużyć, razem z odpowiednimi dokumentami, do wykazania przed właściwymi organami państwa członkowskiego przeznaczenia, że towar lub towary danego rodzaju zostały wprowadzone do obrotu w innym państwie członkowskim zgodnie z prawem.
Komisja Europejska została zobowiązana do zapewnienia wzoru oświadczenia o wzajemnym uznawaniu oraz wytycznych co do jego wypełnienia we wszystkich językach urzędowych UE w jednolitym portalu cyfrowym. Możliwość złożenia dobrowolnego oświadczenia przewidzianego w Rozporządzeniu ma wyeliminować bariery w swobodnym przepływie towarów oraz ułatwiać wprowadzanie towarów na rynek w innym państwie członkowskim. Wzór oświadczenia o wzajemnym uznawaniu stanowi załącznik do Rozporządzenia.
Sankcje za złożenie fałszywego oświadczenia o wzajemnym uznawaniu
Zgodnie z art. 4 ust. 2 Rozporządzenia podmioty gospodarcze, które podpiszą wspomniane oświadczenie lub jego część, będą odpowiedzialne za treść, poprawność oraz dokładność informacji, które się w nim znajdą. Przepis ten odsyła do ustawodawstw krajowych w zakresie odpowiedzialności wspomnianych podmiotów gospodarczych, a zatem jest bezpośrednią podstawą do wprowadzenia polskich przepisów przewidujących kary za zachowania niezgodne z postanowieniami Rozporządzenia. Jak czytamy w uzasadnieniu do Projektu Ustawy, aby Rozporządzenie było efektywnie stosowane w Polsce i zapewniało skuteczną eliminację barier w swobodnym przepływie towarów celowe jest przygotowanie i przyjęcie ustawy o wzajemnym uznawaniu towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim. Projekt Ustawy określa m. in. sankcje za niepełne lub niezgodne ze stanem faktycznym oświadczenie o wzajemnym uznawaniu.
Zgodnie z art. 2 Projektu Ustawy na producenta, jego upoważnionego przedstawiciela, importera lub dystrybutora, który przekaże w oświadczeniu o wzajemnym uznawaniu informację niepełną lub niezgodną ze stanem faktycznym lub prawnym, będzie mogła być nałożona kara pieniężna w wysokości do 100.000 zł. Przy ustalaniu wysokości kary organ będzie brał pod uwagę m. in. wagę i okoliczności naruszenia prawa, czy też wysokość korzyści, którą strona osiągnęła, lub straty, których uniknęła. Organem upoważnionym do nałożenia ww. sankcji na podmiot gospodarczy będzie organ właściwy do dokonania oceny towarów w celu ustalenia, czy towar lub towary tego rodzaju są zgodnie z prawem wprowadzane do obrotu w innym państwie członkowskim UE. Organ uprawniony do nałożenia kary będzie się zatem różnił w zależności od rodzaju wprowadzonego do obrotu towaru.
Ułatwienia dla przedsiębiorców
Rozporządzenie nakłada także na państwa członkowskie obowiązek wyznaczenia i utrzymywania na swoim terytorium tzw. punktów kontaktowych ds. produktów. Punkty te mają ułatwić przedsiębiorcom uzyskanie wiarygodnych i szczegółowych informacji na temat prawa obowiązującego w danym państwie członkowskim UE oraz sposobu stosowania zasady wzajemnego uznawania na swoim terytorium. Zgodnie z art. 4 Projektu Ustawy, organem właściwym do prowadzenia Punktu Kontaktowego do spraw Produktów w Polsce ma być Minister Rozwoju.
Z Projektem Ustawy mogą Państwo zapoznać się pod tym linkiem, z treścią Rozporządzenia zaś pod tym linkiem.
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32019R0515
[2] Zasada wzajemnego uznawania wynika z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zgodnie z tą zasadą państwa członkowskie nie mogą zakazać sprzedaży na swoich terytoriach towarów, które zgodnie z prawem wprowadzono do obrotu w innym państwie członkowskim, nawet w przypadku gdy towary te zostały wyprodukowane zgodnie z innymi przepisami technicznymi, w tym towary, które nie powstały w procesie wytwarzania.
