W dniu 3 września bieżącego roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem nadzoru oraz ochrony inwestorów na rynku finansowym (dalej jako: „Projekt”). Celem proponowanych rozwiązań jest poprawa funkcjonowania Komisji Nadzoru Finansowego (dalej jako: „KNF”) oraz zwiększenie bezpieczeństwa inwestorów na rynku obligacji korporacyjnych.
Jednym z dwóch głównych założeń Projektu są zmiany w organizacji i funkcjonowaniu Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, polegające m.in. na przekształceniu wskazanego podmiotu w państwową osobę prawną. Zabieg ten ma stanowić realizację rekomendacji sformułowanej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy w ramach Programu Oceny Sektora Finansowego, którym polski system finansowy został objęty w 2018 roku. Celem jest zwiększenie niezależności organu oraz wyeliminowanie ryzyka niedofinansowania. W ocenie autorów Projektu opisana zmiana ma zapobiegać ewentualnym niedoborom kadrowym, a także umożliwić KNF zwiększenie szeregów wysoko wykwalifikowanej kadry, co z kolei wyeliminuje problemy w wykonywaniu czynności nadzorczych. Model zakładający niezależność organu nadzorującego rynek finansowy od budżetu państwa jest powszechnie przyjęty w państwach członkowskich Unii Europejskiej, co było dodatkowym argumentem przemawiającym za zmianą.
Planowane zmiany w zakresie organizacji KNF przewidują natomiast rozszerzenie jej składu o czterech dodatkowych członków, tj. przedstawicieli Prezesa Rady Ministrów, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz ministra-członka Rady Ministrów właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych. Zgodnie z Projektem jedynie pierwszy z wymienionych dodatkowych członków KNF będzie dysponował prawem głosu, pozostali natomiast wyłącznie głosem doradczym. Rozszerzenie składu osobowego KNF podyktowane jest, w ocenie autorów Projektu, potrzebą lepszej koordynacji działań organu nadzorczego z wskazanymi instytucjami. Dodatkowo Projekt zakłada stworzenie mechanizmów przekazywania informacji między KNF, jej członkami oraz innymi organami państwowymi.
Kolejna z proponowanych zmian polega na wydłużeniu do 5 lat okresu, przez jaki na stronie KNF udostępniana jest informacja na temat ostatecznej decyzji w przedmiocie stwierdzenia naruszenia obowiązków oraz nałożonych kar. Rozwiązanie to ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa inwestorów indywidualnych oraz prawidłowości przeprowadzenia emisji.
Drugim kluczowym założeniem Projektu jest wprowadzenie obowiązku dematerializacji obligacji korporacyjnych, certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne zamknięte oraz listów zastawnych, niezależnie od tego czy były przedmiotem oferty publicznej oraz czy są przeznaczone do obrotu w jakimkolwiek systemie obrotu. Wszystkie wymienione instrumenty finansowe będą podlegały obowiązkowi rejestracji w KDPW na zasadach obowiązujących obecnie dla publicznych papierów wartościowych i obligacji skarbowych. W ocenie autorów Projektu taki zabieg spowoduje zwiększenie transparentności emisji dłużnych papierów wartościowych, a w konsekwencji – wzrost bezpieczeństwa inwestorów. Ponadto planowane jest stworzenie centralnego repozytorium informacji na temat wysokości długu wyemitowanego przez poszczególnych emitentów oraz terminowości jego spłaty.
Projekt zakłada również wprowadzenie instytucji agenta emisji, co ma ułatwić emitentom przeprowadzenie procesu rejestracji dłużnych papierów wartościowych w depozycie i przyczynić się do skrócenia czasu trwania tego procesu. Do obowiązków agenta miałoby należeć m.in. utworzenie i prowadzenie ewidencji osób uprawnionych do otrzymania papierów wartościowych, sprawdzenie niewadliwości instrumentów finansowych i ich zdolności do zarejestrowania w KDPW oraz pośredniczenie przy zawarciu przez emitenta umowy o rejestrację papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych. Przy emisji instrumentów finansowych, które w momencie zawarcia umowy o rejestrację byłyby lub miałyby być przedmiotem oferty publicznej lub przedmiotem obrotu na rynku regulowanym skorzystanie z pośrednictwa agenta emisji miałoby charakter fakultatywny. Zgodnie z projektowanym art. 178c Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi przekazanie KDPW nieprawdziwych informacji lub zatajenie prawdziwych informacji dotyczących tych papierów wartościowych lub emitenta, istotnych dla oceny dopuszczalności dokonania rejestracji będzie podlegało grzywnie do 2 000 000 zł.
Zgodnie z Projektem obligacje, certyfikaty inwestycyjne oraz listy zastawne wyemitowane przed dniem wejścia w życie ww. zmian i funkcjonujące poza depozytem papierów wartościowych podlegałyby jedynie fakultatywnej dematerializacji w depozycie. Proponowane rozwiązanie wynika w głównej mierze z faktu, iż emitenci mogą nie być w stanie ustalić osób uprawnionych z tych papierów i doprowadzić do złożenia tych papierów w formie fizycznej do depozytu w firmie inwestycyjnej, co byłoby warunkiem ich dematerializacji. Stąd też, emitent tych papierów byłby jednie zobowiązany przekazać KDPW informacje o wartości i liczbie takich papierów, terminach wykonywania wynikających z nich zobowiązań oraz o wykonywaniu lub niewykonaniu przez niego tych zobowiązań, a także co pół roku aktualizować te informacje. Niewykonanie wskazanego obowiązku będzie skutkowało odpowiedzialnością osoby uprawnionej do reprezentacji emitenta i możliwością nałożenia na taką osobę kary grzywny w kwocie do 2 000 000 zł.
Projekt zakłada również utworzenie Funduszu Edukacji Finansowej (dalej jako: „Fundusz”). Jako główny cel utworzenia Funduszu należy wskazać zwiększenie świadomości finansowej Polaków, w szczególności poprzez opracowywanie strategii edukacji finansowej, organizowanie oraz wspieranie projektów edukacyjnych, organizowanie kampanii informacyjnych, czy współpracę z Ministerstwem Edukacji Narodowej w zakresie podejścia do edukacji finansowej. Odpowiedzialność za wyznaczanie kierunków działania Funduszu oraz nadzór nad jego działalnością ma spoczywać na Radzie Edukacji Finansowej, w skład której będą wchodzili m.in. przedstawiciele ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, Przewodniczącego KNF, Prezesa NBP, Prezesa UOKiK oraz Rzecznika Finansowego.
Projektowane zmiany mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących finansowania i organizacji Komisji oraz dematerializacji papierów wartościowych, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.
Zachęcamy do zapoznania się z opisanym Projektem.
