O szeregu zmian w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 r. poz. 1333, dalej: „ Prawo budowlane”, „Ustawa”), które już 19.09.2020 r. wejdą w życie, pisaliśmy na naszym blogu w artykule: Nowelizacja Prawa budowlanego oczekuje na wejście w życie. Jedną ze zmian wprowadzonych nowelizacją jest uproszczone postępowanie legalizacyjne dotyczące robót budowlanych wykonanych bez zezwolenia, tzw. samowoli budowlanej. Dotyczy ono jednak obiektów, których budowa zakończona została co najmniej 20 lat temu.
Znowelizowane Prawo budowlane przewiduje wprowadzenie nowego, odrębnego rozdziału 5a, poświęconego postępowaniu w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem Ustawy. Zgodnie z nowym art. 49 f Prawa budowlanego: W przypadku stwierdzenia budowy obiektu budowlanego lub jego części: 1) bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo 2) bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia, – jeżeli od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat, organ będzie wszczynał uproszczone postępowanie legalizacyjne.
W toku uproszczonego postępowania legalizacyjnego wymagane będzie przedłożenie dokumentów legalizacyjnych, tj.:
- oświadczenia o dysponowaniu nieruchomością na cele budowlane;
- geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej legalizowanego obiektu;
- ekspertyzy technicznej sporządzonej przez uprawnionego specjalistę, która będzie potwierdzać, że stan techniczny legalizowanego budynku nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi oraz pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania.
Organ będzie badał kompletność przedłożonych dokumentów ze szczególnym uwzględnieniem wyżej wspomnianej ekspertyzy. Jednakże jeśli w toku prowadzonego uproszczonego postępowania legalizacyjnego, organ stwierdzi stan zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, nakaże w drodze postanowienia, by bezzwłocznie obiekt lub jego część zabezpieczyć lub usunąć zaistniały stan zagrożenia. Obiekt nie zostanie również zalegalizowany, jeśli dokumentacja legalizacyjna, która na wezwanie organu winna być uzupełniona, pozostanie niekompletna. Ponadto jeśli przed wejściem w życie omawianych zmian, dla legalizowanej samowoli budowlanej wydany został nakaz rozbiórki lub wszczęto postępowanie, przeprowadzenie uproszczonego postępowania nie będzie możliwe. Omawiane postępowanie będzie wszczynane przez organ z urzędu ale jego zapoczątkowania będzie mógł żądać również właściciel lub zarządca obiektu budowlanego.
Co istotne dotychczas właściciele samowoli budowlanych stronili od legalizacji takich obiektów nie tylko z powodu obawy przed potencjalną decyzją organu o rozbiórce, ale głównie ze względu na konieczność wniesienia wysokich opłat legalizacyjnych. W uproszczonym postępowaniu legalizacyjnym nie będzie konieczności uiszczania takich opłat, co zdaniem ustawodawcy ma zachęcić właścicieli do legalizacji starych samowoli budowlanych oraz pozwoli uregulować stan prawny obiektów budowlanych i zwiększyć ich bezpieczeństwo (zalegalizowane obiekty budowlane podlegają okresowym kontrolom wynikającym z rozdziału 6 Prawa budowlanego).
Kwestią, do której również warto się odwołać, jest uzasadnienie ustawodawcy leżące u podstaw wprowadzonych w Ustawie zmian. Poza kwestią przywołaną już powyżej, dostrzeżono również problem nieprzedawniania się deliktu związanego z naruszeniem Prawa budowlanego, mimo istnienia instytucji przedawnienia w innych obszarach, np. na gruncie prawa podatkowego. Tym samym nawiązano do instytucji zasiedzenia nieruchomości uregulowanej w art. 172 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145), która wskazuje na niezbędny, 20-letni okres, po którym posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Mimo iż uproszczone postępowanie legalizacyjne nie jest instytucją tożsamą z przedawnieniem, bowiem ze względów bezpieczeństwa przeprowadzona musi zostać procedura administracyjna, to jednak znacznie ułatwi ono uregulowanie stanu prawnego dotychczasowych samowoli budowlanych.
Autorem wpisu jest aplikant adwokacki Justyna Przybyłek.
