Ochrona konsumencka także dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi

W dniu 01.01.2021 r. w życie weszły przepisy ustawy z dnia 31.07.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (dalej jako: „Ustawa”) wprowadzające zmiany do Kodeksu cywilnego (dalej jako: „KC”) oraz do Ustawy o prawach konsumenta. Zmiany wprowadzone w Kodeksie cywilnym oraz w Ustawie o prawach konsumenta rozszerzają ochronę przysługującą osobom fizycznym – konsumentom – w transakcjach z przedsiębiorcami także na osobę fizyczną – przedsiębiorcę prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą.

O niektórych zmianach wprowadzanych przez ww. ustawę – znaną również jako Pakiet Przyjazne Prawo, pisaliśmy już w poprzednim artykule.

Dotychczas ochroną konsumencką objęty był jedynie konsument w rozumieniu art. 22 [1] KC, a zatem osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Konsument, uważany za słabszą stronę stosunku prawnego, może liczyć na stosunkowo szeroką ochronę oraz ułatwienia zapewnione m.in. przez przepisy Kodeksu cywilnego. Ustawodawca postanowił rozciągnąć ochronę przewidzianą dla słabszej strony stosunku prawnego także na osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, zawierającą umowę „bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej”.

Katalog uprawnień przysługujących przedsiębiorcom będącym osobami fizycznymi

Osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą zawierająca umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy zawierana umowa nie ma dla niej charakteru zawodowego (dalej jako: „Przedsiębiorca”), zyskała ochronę w zakresie:

• niedozwolonych postanowień umownych – na mocy wprowadzonego przez Ustawę art. 385⁵ KC, normy wynikające z art. 385¹ – 385³ KC znajdą także zastosowanie do Przedsiębiorcy, zatem nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy, które kształtują prawa i obowiązki Przedsiębiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, co do zasady nie będą dla Przedsiębiorcy wiążące;
• rękojmi za wady rzeczy – zgodnie z wprowadzonym przez Ustawę art. 556⁴ KC, przepisy regulujące rękojmię za wady rzeczy dotyczące konsumenta, znajdą zastosowanie także do Przedsiębiorcy (z wyłączeniem zdania drugiego art. 558 § 1 KC). Ponadto, dzięki dodaniu art. 556⁵ KC, Przedsiębiorca nie traci uprawnień z tytułu rękojmi nawet jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Przedsiębiorca nie jest także zobowiązany, w przypadku gdy istnieje niebezpieczeństwo pogorszenia rzeczy, do jej sprzedaży z zachowaniem należytej staranności;
• roszczeń sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej – rozszerzenie ochrony wynikającej z art. 576¹ KC, dotyczy sprzedawcy, który zawarł umowę z Przedsiębiorcą – jeżeli sprzedana rzecz nie miała właściwości, które zgodnie ze swoim przeznaczeniem lub z publicznie składanymi zapewnieniami, o których mowa w art. 556¹ 2 KC, powinna posiadać lub jeśli została wydana w stanie niezupełnym, to sprzedawca, który poniósł koszty w związku z wykonaniem uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy przez Przedsiębiorcę, może żądać naprawienia poniesionej szkody od tego z poprzednich sprzedawców, wskutek którego działania lub zaniechania rzecz stała się wadliwa;
• prawa odstąpienia od umowy – Przedsiębiorca skorzysta z praw przewidzianych w rozdziale 4 Ustawy o prawach konsumenta. Dzięki wprowadzeniu do ww. ustawy art. 38a, Przedsiębiorca ma możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. Na skorzystanie z tego prawa Przedsiębiorca ma 14 dni od dnia zawarcia umowy lub objęcia rzeczy w posiadanie i co do zasady nie ponosi żadnych związanych z tym kosztów.

Warto podkreślić, że powyższych uprawnień, zgodnie z art. 70 Ustawy, nie stosuje się do umów zawartych przed dniem 01.01.2021 r.

Komentarz autora

Przedsiębiorca, który zawiera umowę niemającą dla niego charakteru zawodowego, traktowany jest w sposób analogiczny do konsumenta – zyskuje ochronę konsumencką, jako słabsza strona stosunku prawnego. Rozwiązanie wprowadzone przez Ustawę ma na celu ochronę Przedsiębiorcy, który przy zawieraniu danej umowy nie występuje jako profesjonalista. Problematyczna może jednak okazać się kwestia ustalenia czy dana umowa ma dla Przedsiębiorcy charakter zawodowy. Jeden z głównych wyznaczników – a więc ujawniony w CEIDG przedmiot działalności – nie zawsze będzie bowiem odpowiadał faktycznemu przedmiotowi działalności Przedsiębiorcy.

***

Autorką wpisu jest aplikantka radcowska Paula Kowalska, Junior Associate w Kancelarii RKKW.