W niniejszej publikacji przedstawiamy Państwu wybrane propozycje realizacji unijnej polityki klimatyczno-energetycznej. Rozwinięcie niniejszych rozważań, a w szczególności prezentacja praktycznego wykorzystania finansowych systemów wsparcia dla wytwórców energii z odnawialnych źródeł, zostanie omówiona w kolejnych artykułach.
Cele na najbliższe lata
W ramach unijnej polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 zostały wypracowane cele mające za zadanie ograniczyć emisję gazów cieplarnianych przy jednoczesnym zwiększeniu udziału wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych oraz efektywności energetycznej. Docelowo zaś, w Krajowym planie na rzecz energii i klimatu, długoterminowym i strategicznym kierunkiem jest całkowita dekarbonizacja sektora energetycznego do 2050 roku[1].
Powyższa polityka została podzielona na dwa etapy. Główne cele, które mają być zrealizowane do 2030 roku obejmują w szczególności ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 40% w stosunku do poziomu z 1990 r., zwiększenie udziału energii odnawialnej do poziomu 32% oraz zwiększenie efektywności energetycznej do poziomu 32,5%[2].
W ramach realizacji powyższych obowiązków nałożonych na Państwa Członkowskie przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE[3], w Polsce przyjęty został m.in. projekt Polityki energetycznej Polski do 2040 r., który przewiduje osiągnięcie następujących celów i strategicznych etapów, tj.:
- -7% redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych systemem ETS w porównaniu do poziomu w roku 2005;
- 21-23% udziału odnawialnych źródeł energii („OZE”) w finalnym zużyciu energii brutto (cel 23% będzie możliwy do osiągnięcia w sytuacji przyznania Polsce dodatkowych środków unijnych, w tym przeznaczonych na sprawiedliwą transformację), uwzględniając: 14% udziału OZE w transporcie, roczny wzrost udziału OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie o 1,1 pkt. proc. średniorocznie;
- wzrost efektywności energetycznej 23% w porównaniu z prognozami PRIMES2007 oraz redukcję do 56-60% udziału węgla w produkcji energii elektrycznej.
Jakie są rozwiązania?
Szansą Polski dla osiągnięcia celów polityki energetycznej UE w ramach Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 jest m.in. rozwijający się rynek biogazowy, którego potencjał wytwórczy szacowany jest na znacznie większy od obecnego europejskiego lidera biogazowego, tj. Niemiec[4]. W szczególności wykorzystanie, nierzadko zalegającego odłogiem, substratu w postaci składowisk pryzm obornika[5], jest rozwiązaniem wpływającym zarówno na realizację kierunku polityki energetycznej w postaci zwiększenia udziału energii odnawialnej oraz zmniejszenia emisji metanu.
Wykorzystanie tego substratu jest korzystne, zwłaszcza biorąc pod uwagę możliwe kolejne plany Komisji Europejskiej w zakresie ograniczenia emisji metanu, które wpisują się w politykę neutralności klimatycznej[6]. Niewykorzystany potencjał odpowiada za ciągłą emisję związków metanu, a te rzutować mogą na nałożenie kolejnych opłat dla emitentów, w szczególności z sektora rolniczego i komunalnego. Wg. danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rok 2018, emisja metanu z rolnictwa wynosiła aż 29,9% wszystkich źródeł krajowych[7]. Jak wskazuje się w piśmiennictwie, obornik jest wysokoemisyjnym źródłem metanu, a w konsekwencji jego opodatkowanie może stanowić wysoki koszt dla hodowców – szczególne obciążenie odczuwać będą przedsiębiorcy dużych gospodarstw[8]. Odpowiedzią na redukcję emisji metanu może być jego wyłapywanie i wykorzystywanie jako biogaz.
Sprawdzony przykład
Przede wszystkim produkt powstający w biogazowni można przeznaczyć na zasilanie sieci gazowych i elektrycznych, w szczególności tych w bezpośredniej okolicy biogazowni. Jest to pozytywny aspekt biorąc pod uwagę ogólne bezpieczeństwo energetyczne państwa, rozłożenie produkcji i dystrybucji energii oraz może zapewnić samowystarczalność energetyczną zakładów przy których znajduje się instalacja. W kontekście samowystarczalności energetycznej (tzw. gospodarki o obiegu zamkniętym), wyjątkową rolę mogą spełniać oczyszczalnie ścieków, przekształcając, podczas procesu beztlenowej fermentacji, osady ściekowe na energię[9]. Świetnym przykładem efektywnego wykorzystania materiału biodegradowalnego jest oczyszczalnia w Tychach, która zaspokaja zarówno potrzeby własne, jak również Wodnego Parku Tychy. W ciągu roku wyprodukowany biogaz na potrzeby energii elektrycznej pozwolił na zredukowanie wykorzystania 2,5 tony węgla kamiennego, co odpowiada 14 MWh energii wyprodukowanej w elektrowni węglowej[10].
Inne rozwiązania – sektor transportu
Wykorzystanie materiałów biodegradowalnych w ramach biogazowni nie tylko umożliwi produkcję energii elektrycznej i ciepła, a tym samym utylizację odpadów, lecz również może stanowić źródło do produkcji zastępczego paliwa bio-CNG, które może być stosowane w transporcie[11]. Biogaz wyprodukowany w biogazowniach może być przekształcany w alternatywne odnawialne paliwa, takie jak bio-CNG, gaz syntezowy, czy skroplony biogaz. W szczególności bio-CNG, jako sprężony biogaz o wysokiej zawartości metanu, może być kandydatem na paliwo samochodowe konkurencyjne w stosunku do tradycyjnych paliw samochodowych takich jak olej napędowy lub benzyna[12]. Ponadto, w dobie wzrastającej popularności pojazdów elektrycznych, silniki napędzane bio-CNG nie będą stanowić problemu w kontekście przyszłego zagospodarowania zużytych baterii[13]. Produkcja odnawialnego gazu w Europie wpisuje się w cele polityki klimatycznej a wiodącą rolę w tym segmencie stanowią Niemcy posiadając blisko 200 biogazowni produkujących biometan. Dla porównania w Polsce nie ma jeszcze ani jednej[14]. Realizacja projektów z zakresu biogazowni wytwarzających bio-CNG będzie mieć istotne znaczenie w szczególności w obliczu przewidywanych przez Komisję Europejską obostrzeń dotyczących ograniczenia emisji CO2 w sektorze transportu i motoryzacji.
W obecnej chwili sektor transportu nie jest uwzględniany w unijnym systemie handlu emisjami CO2, jednak istnieją plany rozszerzenia rynku emisji na ten segment działalności[15]. Szczególne przełożenia finansowe mogą pojawić się również w wyniku ostatnich propozycji zmian dyrektywy 2003/96/WE dot. opodatkowania wyrobów energetycznych[16]. Planowane zmiany, w szczególności dla Polskiego rynku, są bardzo gwałtowne i będą mieć przełożenie zarówno na obciążenie indywidualnych użytkowników pojazdów, jak i przedsiębiorców, w tym tych produkujących jednostki napędowe do pojazdów dieslowych i benzynowych[17]. Zwłaszcza szybkie dostosowania infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych, czy też sam zakup o wiele droższych pojazdów napędzanych silnikiem elektrycznym, może mieć znacznie większe przełożenie finansowe niżeli te z napędem bio-CNG.
***
Autorem wpisu jest Mateusz Rubaj, Junior Associate w Kancelarii RKKW.
W kolejnych publikacjach przybliżymy Państwu kwestie związane propozycjami finansowania przedsięwzięć dotyczących produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł przy wykorzystaniu systemów FIT i FIP.
[1] https://www.gov.pl/web/aktywa-panstwowe/krajowy-plan-na-rzecz-energii-i-klimatu-na-lata-2021-2030-przekazany-do-ke
[2] Ministerstwo Aktywów Państwowych, Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030, Założenia i cele oraz polityki działania, Warszawa 2019.
[3] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw Rady 2009/119/WE i (EU) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013.
[4] Raport Biogaz w Polsce, wyd. 2020, str. 24. https://magazynbiomasa.pl/biogaz-w-polsce-raport-2020-dzis-premiera-publikacji/
[5] Obornik jest to materia organiczna najczęściej stosowana jako nawóz organiczny w rolnictwie. W większości składa się z mieszaniny odchodów zwierzęcych i słomy. Zawiera wiele substancji energetycznych, z których można wydobyć dużą ilość ciepła.
[6]http://www.giph.com.pl/biuletyn-gorniczy/biuletyn-gorniczy-nr-10-12-302-304-pazdziernik-grudzien-2020-r/kolejna-oplata-na-horyzoncie-279.
[8] Raport Biogaz w Polsce, wyd. 2020, str. 24. https://magazynbiomasa.pl/biogaz-w-polsce-raport-2020-dzis-premiera-publikacji/
[9] Tamże, str. 35.
[10]https://www.energetyka24.com/aquapark-w-tychach-w-rok-wyprodukowal-65-tys-mwh-energii.
[11] https://wysokienapiecie.pl/21059-biometan-pomoze-zazielenic-gaz-czy-w-polsce/.
[13] K. D. Patil, U. P. F. Pathan, P. S. M. Mahajan, and P. D. R. Satpute, “Alternative Fuel Public Transport Buses,” International Journal of Engineering Research and Development, vol. 10, no. 12, pp. 29–35, 2014.
[14] https://wysokienapiecie.pl/21059-biometan-pomoze-zazielenic-gaz-czy-w-polsce/.
[15]https://biznesalert.pl/emisje-co2-transport-srodowisko-raport-analiza-zanieczyszczenie-powietrza-handel-europa-energetyka/.
[16] https://archiwum.rp.pl/artykul/1454856-Benzyna-po-8-zl-tona-wegla-drozsza-o-100-zl.html#.YPFfazNR2rA
[17] https://www.pb.pl/smierc-silnikom-spalinowym-1122285
