Nowelizacja KPC – zmiany w zasadach doręczeń i nadawania pism procesowych

Współautorem wpisu jest Wojciech Rzepiński.

Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego („KPC”) wprowadzana ustawą z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw („nowelizacja”, „ustawa nowelizująca”) oprócz nowych rozwiązań, przewiduje również pewne regulacje, które mają przyczynić się do usprawnienia funkcjonowania instytucji wprowadzonych poprzednią dużą nowelizacją KPC z 4 lipca 2019 r., a także wyjaśnienia wątpliwości związanych z ich stosowaniem. W poprzednich wpisach opisaliśmy zmiany we właściwości sądów oraz nowe postępowanie dla konsumentów i zmiany w sprawach bagatelnych.

W tym wpisie opisujemy zmiany związane z zasadami doręczeń i nadawania pism procesowych. Opisane niżej zmiany wchodzą w życie 1 lipca 2023 r.

1. Sprecyzowanie zasad doręczenia za pośrednictwem komornika

Szereg wątpliwości interpretacyjnych budziła instytucja doręczenia za pośrednictwem komornika korespondencji osobom, które nie odebrały dwukrotnie awizowanej przesyłki (art. 139¹ KPC). Nowelizacja sprecyzowała, że ten tryb doręczeń dotyczy wyłącznie osób fizycznych, którym korespondencja doręczana jest na adres zamieszkania. Doręczeniom w tym trybie mają podlegać również orzeczenia sądowe, które są pierwszymi w sprawie (np. postanowienie o przekazaniu sprawy), albo podlegają doręczeniu wraz z pozwem (np. nakaz zapłaty).

Nowelizacja przewiduje wyjątek pozwalający na odstąpienie od doręczeń za pośrednictwem komornika, w brzmieniu: „jeżeli pomimo nieodebrania przez adresata korespondencji aktualność wskazanego w pozwie adresu pozwanego nie budzi wątpliwości” (art. 139¹ § 1¹ KPC). Kiedy jednak sąd zdecyduje się na zastosowanie tego trybu, powód ma możliwość wykazania (zamiast kierowania sprawy od razu do doręczenia za pośrednictwem komornika), że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Powód będzie musiał wykazać tę okoliczność dowodem na piśmie. Z uzasadnienia projektu nowelizacji wynika, że takim dowodem mogą być w szczególności informacje uzyskane od komornika.

2. Dotkliwa sankcja w przypadku uchylania się od odbierania korespondencji sądowej

Ustawodawca przewidział dotkliwą sankcję dla adresata korespondencji, który nie odebrał dwukrotnie awizowanej przesyłki, a jednak zamieszkiwał pod adresem, pod który podejmowane były próby doręczeń. Jeżeli powodowi uda się wykazać dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie, korespondencję przesłaną w sposób przewidziany w art. 139 § 1 KPC uważa się za doręczoną. Późniejsze doręczenie tej korespondencji przez komornika na ten sam adres nie powoduje ponownego rozpoczęcia biegu terminów, które ustawa wiąże z doręczeniem, o czym należy pouczyć pozwanego przy tej czynności (art. 139¹ § 3 KPC).

W uzasadnieniu nowelizacji wskazano, że tak istotna z perspektywy biegu terminów ustawowych i sądowych sankcja uzasadniona jest tym, że pozwany nie powinien odnosić żadnych korzyści związanych z niewłaściwym i nielojalnym postępowaniem, a za takie można uznać unikanie odbioru kierowanej do niego korespondencji sądowej.

• Doręczenie za pośrednictwem komornika z urzędu

Instytucja doręczenia za pośrednictwem komornika ma dotyczyć również sytuacji, w której adresat korespondencji nie odebrał dwukrotnie awizowanej przesyłki, a powód mieszka lub ma siedzibę za granicą i nie jest zastępowany przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego wykonującego zawód w Rzeczypospolitej Polskiej. W tym przypadku sąd z urzędu nakaże doręczenie korespondencji za pośrednictwem komornika (art. 139² KPC). Inicjatywa jest zatem przejmowana przez sąd, jednak nie zwalnia to powoda z obowiązku uiszczenia zaliczki na poczet wydatków związanych z doręczeniem.

3. Doręczenia korespondencji przedsiębiorcom wpisanym do CEIDG

Ustawa nowelizująca wprowadza dla strony będącej przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG obowiązek zawiadamiania sądu o każdej zmianie adresu do doręczeń (art. 133 § 21 KPC).  Jednakże odmiennie niż w przypadku przedsiębiorców wpisanych do KRS, zaniechanie tego obowiązku nie umożliwi zastosowania tzw. fikcji doręczenia, a więc pozostawienia pisma w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia w przypadku nieodebrania pisma (art. 139 § 3 KPC).

Przedsiębiorcy wpisanemu do CEIDG, któremu nie da się doręczyć pisma ze względu na nieujawnienie w tej ewidencji zmiany adresu do doręczeń, pisma doręcza się pod adres, pod którym strona zamieszkuje – w tym ostatecznie również za pośrednictwem komornika (art. 139 § 2¹ KPC). W takim jednak przypadku, przedsiębiorca wpisany do CEIDG ponosić będzie koszty doręczenia za pośrednictwem komornika niezależnie od wyniku sprawy. Różnica w konsekwencjach zaniechania aktualizacji adresu do doręczeń dla przedsiębiorców wpisanych do CEIDG i KRS wynika z faktu, że przepisy o CEIDG na etapie wpisu do rejestru nie wymagają pouczenia przedsiębiorcy o procesowych skutkach takich zaniechań (w przeciwieństwie do przepisów o KRS – art. 139 § 4¹ KPC).

4. Wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu nadawania pism procesowych

Nowelizacja przewiduje, że oddanie pisma procesowego np. w urzędzie pocztowym Poczty Polskiej S.A. jest równoznaczne z wniesieniem tego pisma do sądu (art. 165 § 2 KPC w nowym brzmieniu).

Jednocześnie nowelizacja wskazuje, że w sprawach wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie niniejszej ustawy pismo procesowe nadane przesyłką rejestrowaną (zgodnie z prawem pocztowym oznacza to przesyłkę pocztową przyjętą za pokwitowaniem przyjęcia i doręczaną za pokwitowaniem odbioru, czyli również paczkę) uważa się za oddane w formie przesyłki poleconej, jeżeli do dnia wejścia w życie nowelizacji nie rozstrzygnięto prawomocnie o zwrocie lub odrzuceniu tego pisma procesowego (art. 21 ust. 1 nowelizacji). Przepis nowelizacji rozstrzyga zatem wcześniejsze wątpliwości, czy nadanie pisma procesowego paczką oznacza nadanie go w formie przesyłki poleconej (jak stanowi art. 165 § 2 KPC w obecnym brzmieniu).

***

Współautorami wpisu są radca prawny Katarzyna Półtorak, Senior Associate w Kancelarii RKKW oraz adwokat Wojciech Rzepiński, Senior Associate w Kancelarii RKKW.