W procesach fuzji i przejęć zarówno list intencyjny, jak i umowa przedwstępna stanowią kluczowe narzędzia w fazie negocjacji i planowania transakcji. Mimo że oba dokumenty są wykorzystywane do zaadresowania zamiarów stron przed zawarciem ostatecznej umowy, różnią się one pod względem prawnych implikacji, zakresu oraz zastosowania. Zrozumienie różnic jest istotne w kontekście skutecznej ochrony interesów swoich klientów.
Zakres prawny i wiążący charakter
List intencyjny (dalej: „LOI”[1]) jest dokumentem, który określa ogólne warunki przyszłej transakcji. Jego głównym celem jest wyrażenie poważnego zainteresowania i zarysowanie kluczowych warunków umowy[2]. LOI zazwyczaj ma charakter niewiążący, co oznacza, że strony nie są prawnie zobowiązane do finalizacji transakcji na podstawie warunków w nim zawartych. Niektóre elementy, takie jak klauzule poufności, zobowiązania dotyczące procesu due diligence czy klauzule wyłączności mogą być jednak traktowane jako wiążące.
W przeciwieństwie do LOI, umowa przedwstępna ma wiążący charakter. Zawiera szczegółowe warunki transakcji, które mają być przestrzegane przez strony, w konsekwencji prowadząc do zawarcia umowy ostatecznej (przyrzeczonej). Umowa przedwstępna zobowiązuje strony do finalizacji transakcji na określonych warunkach, chyba że określone warunki zawieszające nie zostaną spełnione. Jej naruszenie może prowadzić do konsekwencji prawnych, w tym roszczeń odszkodowawczych[3].
Kontekst i cel zastosowania
List intencyjny służy jako narzędzie do wyrażenia zainteresowania realizacją transakcji, zanim strony zobowiążą się do bardziej formalnych negocjacji. W procesach M&A, w których poziom niepewności jest wysoki, LOI pozwala na ustalenie podstawowych ram współpracy bez narzucania na strony pełnego obciążenia prawno-finansowego[4]. Strategicznie, LOI jest wykorzystywane do szybkiego zabezpieczenia zamiarów transakcyjnych, umożliwiając jednocześnie dokładniejszą analizę (due diligence) bez ryzyka utraty potencjalnej okazji na rzecz konkurencji.
Umowa przedwstępna – będąca krokiem dalej w kierunku formalizacji zobowiązań – służy do dokładnego określenia warunków, na jakich strony zgadzają się przeprowadzić transakcję. Przez swoją wiążącą naturę, umowa przedwstępna stanowi fundament dla finalnej umowy, zapewniając stronom pewność co do zasadniczych elementów transakcji. Strategicznie, umowa przedwstępna jest wykorzystywana, gdy strony chcą zminimalizować ryzyko rozbieżności interpretacyjnych i zabezpieczyć realizację transakcji na ustalonych warunkach[5].
Typowe elementy i klauzule
| List intencyjny | Umowa przedwstępna |
| – opis zakresu transakcji
– wstępne warunki finansowe – planowany harmonogram – klauzule dotyczące due diligence – zobowiązania dotyczące poufności |
– dokładne warunki finansowe
– opis procedur due diligence – szczegółowe zobowiązania stron – warunki zawieszające – konsekwencje prawne w przypadku niewykonania umowy |
Ryzyka i korzyści
Wykorzystywanie LOI pozwala na elastyczność i szybsze rozpoczęcie negocjacji, ale niesie za sobą ryzyko braku prawnych zabezpieczeń w przypadku zmiany zamiarów przez jedną ze stron. Umowa przedwstępna zapewnia większe bezpieczeństwo prawne i zobowiązuje strony do dalszych działań, co może być korzystne w przypadku bardziej skomplikowanych transakcji.
Negocjacje i elastyczność
LOI – poprzez swoją mniej formalną strukturę – zapewnia większą elastyczność w początkowych etapach negocjacji. Pozwala to stronom na łatwiejsze wprowadzanie zmian i dostosowywanie warunków transakcji na podstawie nowo odkrytych informacji. Umowa przedwstępna, która posiada charakter zobowiązujący, wymaga od stron większej ostrożności i dokładności w definiowaniu warunków, co może wpłynąć na dynamikę negocjacji.
Zabezpieczenia prawne
Ważnym aspektem jest również sposób, w jaki oba dokumenty mogą być wykorzystywane do zabezpieczenia praw i interesów stron. LOI, mimo iż zazwyczaj nie ma charakteru wiążącego w kluczowych aspektach transakcji, może zawierać wiążące postanowienia dotyczące poufności i wyłączności negocjacji. Umowa przedwstępna, z kolei, stanowi silniejsze zabezpieczenie prawne, mogąc skutkować konkretnymi konsekwencjami prawno-finansowymi w przypadku odstąpienia od transakcji przez którąkolwiek ze stron ze swojej natury.
Warunki zawieszające
Zarówno LOI, jak i umowy przedwstępne mogą zawierać warunki zawieszające, które muszą zostać spełnione, aby transakcja mogła dojść do skutku. W przypadku LOI, takie warunki są zazwyczaj mniej szczegółowo określone i bardziej ogólne, podczas gdy w umowie przedwstępnej mogą być one bardzo precyzyjnie sformułowane, co daje stronom jasność co do przeszkód, które należy pokonać przed finalizacją transakcji.
Podsumowanie
Wybór między LOI a umową przedwstępną zależy od etapu negocjacji, poziomu zaufania między stronami oraz skomplikowania transakcji. LOI może być preferowane na wczesnym etapie, gdy strony chcą szybko zarysować zamiary bez wchodzenia w szczegółowe zobowiązania. Umowa przedwstępna jest stosowana, gdy strony mają jasne zamiary co do finalizacji transakcji i chcą zabezpieczyć swoje interesy przez bardziej formalne i wiążące zobowiązania. Rozróżnienie między listem intencyjnym a umową przedwstępną jest kluczowe w procesach M&A, a wybór odpowiedniego dokumentu zależy od specyfiki transakcji, potrzeb i strategii stron.
***
Autorami wpisu są:
Aleksander Skirpan – Senior Associate w Kancelarii RKKW, adwokat
Mateusz Zwoliński – Junior Associate w Kancelarii RKKW
[1] Z ang. Letter of Intent.
[2] B. Marcinkowski, LoI [w:] Przewodnik po transakcjach fuzji i przejęć, red. B. Marcinkowski, Warszawa 2020.
[3] A. Olejniczak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, wyd. II, red. A. Kidyba, Warszawa 2014, art. 389.
[4] A. Cempura, A. Kasolik, 1.3. List intencyjny [w:] A. Cempura, A. Kasolik, Metodyka sporządzania umów gospodarczych, Warszawa 2023.
[5] G. Karaszewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2023, art. 389.
