Już od ponad roku sądy mogą doręczać profesjonalnym pełnomocnikom pisma za pomocą Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych. Sam portal stał się ważnym narzędziem dla uczestników postępowania. Okazuje się jednak, że nie wszystkie informacje o sprawie są w nim publikowane.
O Portalu Informacyjnym Sądów Powszechnych zrobiło się głośno, gdy przy okazji jednej z nowelizacji KPC[1] do tzw. ustawy covidowej[2] wprowadzono art. 15zzs9, zgodnie z którym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich sąd doręcza profesjonalnemu pełnomocnikowi pisma sądowe poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym. Rozwiązanie to wywołało też szereg wątpliwości natury prawnej, spośród których przynajmniej jedna będzie rozpatrywana przez Sąd Najwyższy (sygn. III CZP 114/22).
Pomimo olbrzymiego znaczenia praktycznego (ale też procesowego z uwagi na e-doręczenia) portal informacyjny nie doczekał się uregulowań na poziomie ustawowym ani nawet rozporządzeń. W praktyce portal informacyjny, a właściwie portale, bo jest ich 11, działają na podstawie regulaminów prezesów poszczególnych sądów apelacyjnych. Regulaminy są doprecyzowywane przez zarządzenia wykonawcze prezesów sądów wszystkich instancji.
Z punktu widzenia profesjonalnych pełnomocników (ale też stron) zasadnicze znaczenie mają zarządzenia w sprawie udostępniania danych za pośrednictwem portalu, określenia typów spraw i pism podlegających publikacji. Zarządzenia te w istocie regulują, jakie informacje mają być publikowane na portalu, a jakie nie. Szczególnie ciekawa jest ta druga kwestia. Przyjrzyjmy się kilku przykładom.
W Sądzie Apelacyjnym w Szczecinie wyłączono od publikacji postanowienia o zabezpieczeniu powództwa podlegające wykonaniu przez organ egzekucyjny (do czasu doręczenia postanowienia obowiązanemu) oraz postanowienia o zarządzeniu kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych (zarządzenie nr A-021-24/21 z 29 czerwca 2021 r.).
Natomiast, na mocy zarządzenia nr 308/22 z 2 września 2022 r. w Sądzie Okręgowym w Gdańsku nie publikuje się protokołów rozpraw, w których wyłączono jawność, postanowień w przedmiocie wniosków o zabezpieczenie roszczenia, jeśli nie są doręczane obowiązanemu (do uprawomocnienia), postanowień w przedmiocie klauzul wykonalności (do wniesienia środka odwoławczego), nakazów doprowadzenia, przetransportowania i wydania kierowanych do jednostek policji, zakładów karnych lub aresztów śledczych, a w przypadku wydziału własności intelektualnej – także postanowień w przedmiocie zabezpieczenia środka dowodowego (do czasu uprawomocnienia) oraz uzasadnień orzeczeń sporządzanych na wniosek (do czasu doręczenia wnioskującemu).
Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach z kolei zdecydował, że publikacji nie podlegają postanowienia o zabezpieczeniu powództwa (do czasu doręczenia obowiązanemu) oraz postanowienia w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności (zarządzenie nr 54/21 z 9 lipca 2021 r.).
Zgodnie zaś z zarządzeniem nr 82/21 Prezesa Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z 30 czerwca 2021 r. wyłącza się od publikacji na portalu postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia (do 21 dni od wydania). Prezes sąsiedniego Sądu Okręgowego w Warszawie zarządzeniem nr 383/2021 z 24 czerwca 2021 r. ustalił z kolei, że nie będą publikowane wyłącznie postanowienia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o wydaniu zgody na przeszukanie oraz o wyrażeniu zgody na podjęcie czynności zmierzających do zakupu towarów.
Prezes Sądu Rejonowego w Sokołowie Podlaskim wyłączył natomiast od publikacji jedynie postanowienia o zabezpieczeniu powództwa (zarządzenie nr 26/2019 z 30 sierpnia 2019 r.). W Sądzie Rejonowym w Legnicy nie publikuje się za to orzeczeń dotyczących zastosowania tymczasowego aresztowania i zarządzenia poszukiwań listem gończym w przypadku ukrycia się oskarżonego, postanowień w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania na okres 14 dni w postępowaniu przygotowawczym, postanowień o zabezpieczeniu, nakazów zapłaty w postępowaniu nakazowym, tytułów wykonawczych i pism z nimi związanych zarządzenie nr 6/22 z 11 marca 2022 r.).
Jak widać, sądy przyjęły różne zasady publikacji dokumentów na portalu informacyjnym. Najczęściej nie udostępniają dokumentów dotyczących – mówiąc najogólniej – środków tymczasowych. Pomiędzy poszczególnymi sądami (nawet w obrębie tej samej apelacji) zachodzą istotne różnice co do tego, których konkretnie dokumentów nie publikować i jak długo. Jeśli do tego dodamy, że niektóre sądy z przyczyn technicznych lub organizacyjnych nie publikują jeszcze wielu innych dokumentów lub robią to ze znacznym opóźnieniem, to okaże się, że dysproporcje w dostępie do informacji o sprawach są jeszcze większe.
Portal informacyjny jest bardzo przydatnym narzędziem w rękach pełnomocników procesowych i należy mieć nadzieję, że będzie w dalszym ciągu rozwijany. Paradoksalnie jednak sukces portalu każe stawiać pytania o zasady jego funkcjonowania, w tym przede wszystkim w zakresie publikowanych tam informacji i dokumentów. Zasada równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości wymaga, by strony miały taki sam poziom dostępu do informacji o sprawie, która ich dotyczy, niezależnie od sądu, w jakim jest prowadzona. Dlatego konieczne jest niezwłoczne ujednolicenie zasad udostępniania informacji na Portalu Informacyjnym Sądów Powszechnych.
***
Autorem wpisu jest radca prawny Konrad Oleszczuk, Senior Associate w Kancelarii RKKW
[1] Ustawa z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1090).
[2] Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 z późn. zm.).
