Nowa ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu

W rządzie trwają prace nad nową ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, których celem jest dostosowanie polskiego prawa do regulacji unijnych.

Zgodnie z informacją Rządowego Centrum Legislacji (RCL) projekt nowej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu znajduje się na etapie uzgodnień międzyresortowych i nie trafił jeszcze przed Komitet Stały Rady Ministrów. Projekt ten powstał w związku z koniecznością implementacji przez państwa członkowskie do dnia 26 czerwca 2017 r. postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (dalej jako: „Dyrektywa 2015/849”), która weszła w życie w dniu 25 czerwca 2015 r.

W uzasadnieniu do projektu tej ustawy czytamy, że nowe przepisy mają służyć nie tylko dostosowaniu prawa polskiego do częściowo zmodyfikowanego podejścia Unii Europejskiej do kwestii przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, ale są również związane ze zmianą rekomendacji w tym obszarze przez Financial Action Task Force (FATF) – międzyrządowego ciała utworzonego w 1989 r. zajmującego się wyznaczaniem i promocją odpowiednich standardów w zakresie walki ze zjawiskiem prania brudnych pieniędzy. Dodatkowo, w projekcie – jak zapewnia RCL – uwzględniono zalecenia zawarte w raporcie z przeprowadzonej w 2013 r. ewaluacji polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu przez Komitet Ekspertów ds. Oceny Środków Zapobiegania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu – MONEYVAL.

Największą nowością proponowanych przepisów jest utworzenie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych oraz powołanie Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego (z rozszerzonym katalogiem zadań) w miejsce dotychczas istniejącego Międzyresortowego Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego. W Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych, nad którym pieczę sprawować ma minister właściwy ds. finansów, gromadzone będą informacje umożliwiające identyfikację beneficjentów rzeczywistych, a więc osób fizycznych, które faktycznie czerpią korzyści z działalności danego podmiotu, który posiadają lub kontrolują. Rejestr będzie jawny.

Projekt zakłada też wzmocnienie pozycji Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) poprzez m.in. obniżenie wysokości transakcji gotówkowych do 15 tys. zł, o których określone ustawą podmioty są zobowiązane informować GIIF (wysokość transakcji bezgotówkowych zostanie utrzymana na tym samym poziomie, tj. 15 tys. euro) oraz zwiększeniu wysokości kar z 750 tys. zł do 5 mln euro (w przypadku osób prawnych — również do 10 proc. rocznego obrotu) jakie GIIF może nakładać na niektóre instytucje obowiązane do współpracy (w tym banki, fundusze inwestycyjne i zakłady ubezpieczeń).

Ponadto, projekt ustawy wprowadza m.in. nowe zasady wstrzymywania transakcji i blokowania rachunków, rozszerza katalog instytucji obowiązanych do raportowania GIIF o określonych transakcjach oraz określa mechanizmy dot. przygotowania krajowej oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Precyzuje także zasady współpracy GIIF z zagranicznymi jednostkami analityki finansowej i Europolem.

Ilość i doniosłość proponowanych zmian spowodowała, że zdecydowano się na przygotowanie projektu zupełnie nowej ustawy, a nie gruntowną nowelizację dotychczas obowiązujących przepisów Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 16 listopada 2000 r.

Proponowane zmiany, poza nielicznymi wyjątkami, mają wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Z treścią Dyrektywy 2015/849 można zapoznać się tutaj. Projekt nowej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu dostępny jest zaś pod tym linkiem.