Komisja Europejska 22 grudnia 2021 r. opublikowała projekt dyrektywy ATAD 3 (zwanej także ,,Unshell”), zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE. Celem nowego aktu prawa unijnego jest uszczelnienie luki podatkowej w budżecie Unii Europejskiej, wywołanej m.in. wykorzystywaniem tzw. ,,pustych spółek-wydmuszek”.
Spółki-wydmuszki (ang. shell entities) to fasadowe podmioty, tworzone w celu korzystania z preferencji podatkowych, które nie posiadają jednak wystarczających zasobów do prowadzenia działalności. Ich istnienie generuje znaczącą lukę w budżecie unijnym. Głównym celem projektowanej dyrektywy jest zapobieganie zakładaniu wspomnianych podmiotów, a tym samym uszczelnienie systemu podatkowego. Nowe przepisy wyznaczają wskaźniki minimalnego substratu majątkowo-osobowego (ang. substance) oraz przewidują określone konsekwencje podatkowe w przypadku rozliczeń realizowanych za pośrednictwem podmiotów nieposiadających powyższego substratu.
W dyrektywie został skonstruowany schemat identyfikacji podmiotów, które mogą zostać uznane za shell entities.
Pierwszym krokiem jest wykonanie trzystopniowego testu, obejmującego: a) kwalifikowane dochody, b) transgraniczny element, c) zasoby własne. Test ten ma na celu wyłonienie podmiotów ryzyka (ang. risk cases).
Na podmioty, które przeszły powyższy test pozytywnie, zostaną nałożone obowiązki w zakresie raportowania – polegające na dokonywaniu w ramach zeznania rocznego oświadczeń w zakresie posiadanego substratu majątkowo-osobowego. Jeśli dane podmioty w ramach opisanego raportowania nie wykażą posiadania minimalnego substratu majątkowo-osobowego, uznane zostaną za ,,podmioty-wydmuszki” – shell entities (domniemanie to może zostać obalone). Takie podmioty pozbawione będą prawa do korzyści wynikających z umów podatkowych zawartych przez kraj siedziby, a także zwolnień wynikających z implementowanych dyrektyw UE.
Podmioty, które nie spełnią warunków wymienionych w powyższym teście, a także niektóre wprost wskazane podmioty, nie zostaną obarczone obowiązkami przewidzianymi w dyrektywie – tzw. ,,low risk cases”. Do wprost wyłączonych przez dyrektywę podmiotów należą m.in. spółki notowane na giełdzie, podmioty zbiorowego inwestowania, podmioty prowadzące działalność holdingową, będące rezydentami w tym samym państwie członkowskim, co ich udziałowiec lub jednostka dominująca najwyższego szczebla, a także podmioty, które zatrudniają na pełen etat przynajmniej pięciu pracowników lub członków personelu.
Jeśli dyrektywa zostanie przyjęta jednomyślnie, państwa członkowskie powinny implementować jej przepisy do lipca 2023 r. Obowiązywać one mają od 1 stycznia 2024 r.
Oprócz projektu przedstawionej dyrektywy Unia Europejska przeprowadza także inne reformy prawa podatkowego, takie jak Pillar II i planowany Pillar III. Działania te mają na celu uszczelnienie systemu podatkowego – zgodnie z uzasadnieniem do dyrektywy ATAD 3 luka w budżecie UE wynosi około 20 mld euro.
***
